Khi nhiệt độ bắt đầu hạ thấp, người Nhật tìm đến Kanzake như một cách để xua tan cái lạnh, tận hưởng sự thoải mái và khám phá những biến hóa hương vị đầy bất ngờ của Sake. Bài viết này sẽ đưa bạn vào thế giới Kanzake đầy thú vị, từ nguồn gốc lịch sử, các mức nhiệt độ khác nhau, bí quyết hâm nóng rượu chuẩn vị đến những món ăn mùa đông hoàn hảo để kết hợp cùng Kanzake.
1. Nguồn gốc lịch sử đậm chất quý tộc của Kanzake
Lịch sử của Kanzake không chỉ là câu chuyện về một thức uống, mà còn là hành trình văn hóa trải dài qua hàng thế kỷ. Những ghi chép cổ xưa từ thời Heian (794-1185) đã hé lộ rằng giới quý tộc Nhật Bản đã có thói quen đun nóng rượu Sake trong những chiếc nồi đồng nhỏ tinh xảo. Thưởng thức rượu nóng đã trở thành một nghi thức tao nhã, đặc biệt phổ biến từ Lễ hội hoa cúc (Choyo no Sekku) vào ngày 9 tháng 9 cho đến Lễ hội hoa đào (Momo no Sekku) vào ngày 3 tháng 3 (Hina Matsuri). Trong khi đó, Sake ở nhiệt độ phòng lại được ưa chuộng trong suốt thời gian còn lại của năm.
Phong tục hâm nóng rượu Sake dần lan rộng trong dân chúng từ thời Edo (1603-1868). Sự phát triển của ngành gốm sứ đã tạo ra một bước ngoặt quan trọng với sự ra đời của bình rượu “tokkuri” hình củ hành độc đáo, với phần cổ thắt hẹp. Tokkuri bằng gốm sứ không chỉ mang vẻ đẹp tinh tế mà còn cực kỳ hữu ích trong việc hâm nóng rượu Sake bằng cách ngâm trong nước sôi. Phương pháp này giúp kiểm soát nhiệt độ một cách dễ dàng và chính xác, mở đường cho việc thưởng thức Kanzake trở nên phổ biến và tinh tế hơn.
2. Sức hấp dẫn bí ẩn: Hương vị biến hóa kỳ diệu của Kanzake
Sự khác biệt giữa Sake ở nhiệt độ phòng và Kanzake không chỉ nằm ở nhiệt độ, mà còn thể hiện rõ rệt trong hương vị và trải nghiệm trên vòm miệng. Ở nhiệt độ phòng, Sake thường thể hiện hương thơm nhẹ nhàng cùng ấn tượng tươi mát, khô khoáng và kết cấu cùng vị thiên về sự thanh thoát.
Tuy nhiên, khi được hâm nóng, Sake lại khoác lên mình một chiếc áo mới đầy quyến rũ. Hương thơm được đẩy lên mạnh mẽ, vị umami đậm đà và vị ngọt tự nhiên được tôn lên, trong khi độ chua lại dịu dàng giảm xuống. Chính sự biến hóa hương vị kỳ diệu này đã tạo nên sức hấp dẫn khó cưỡng của Kanzake, biến nó trở thành một thức uống được yêu thích đặc biệt trong mùa đông.
3. Bản hòa tấu nhiệt độ: Các cấp độ Kanzake & hương vị đặc trưng
Để thưởng thức Kanzake một cách trọn vẹn, việc hiểu rõ về các mức nhiệt độ khác nhau là vô cùng quan trọng. Thực tế, không có một “nhiệt độ bình thường” duy nhất cho Sake. Xét trên toàn bộ các loại và phong cách Sake, nhiệt độ phục vụ có thể dao động từ 5°C đến 60°C. Trong đó, dải nhiệt độ từ 30°C đến 60°C được phân loại chính thức là “Kan – 燗”, tức “ấm”, và được gọi chung là Kanzake.
Tuy nhiên, thế giới Kanzake còn phong phú hơn thế với các cấp độ nhiệt độ khác nhau, mỗi cấp độ mang đến một trải nghiệm hương vị và cảm giác riêng biệt:
| Phân loại (Tiếng Nhật) | Phân loại (Tiếng Việt) | Nhiệt độ (°C) | Đặc trưng hương vị |
|---|---|---|---|
| 日向燗（Hinatakan） | Hinatakan | 30°C | Ấm áp như ánh mặt trời dịu nhẹ, Sake nổi bật với hương thơm tinh tế, thanh thoát. |
| 人肌燗（Hitohadakan） | Hitohadakan | 35°C | Gần với nhiệt độ cơ thể người, cảm nhận rõ rệt mùi thơm đặc trưng của gạo và koji (men rượu), vị ngọt dịu dàng hòa quyện cùng vị umami đậm đà. |
| ぬる燗（Nurukan） | Nurukan | 40°C | Bắt đầu cảm nhận được hơi nóng khi thưởng thức. Kết cấu rượu mềm mại trên vòm miệng, hương vị trở nên đậm đà và tròn trịa hơn. |
| 上燗（Joukan） | Joukan | 45°C | Hơi ấm nhẹ nhàng tỏa ra khi rót rượu Sake, hương thơm cũng trở nên nồng nàn và lan tỏa mạnh mẽ hơn, kích thích khứu giác. |
| 熱燗（Atsukan） | Atsukan | 50°C | Bình rượu và ly rượu trở nên nóng khi chạm vào. Hơi nước nhẹ nhàng bốc lên khi rót rượu, hương thơm nồng nàn, vị rượu khô hơn và hậu vị thanh sạch, dứt khoát. |
| 飛び切り燗（Tobikirikan） | Tobikirikan | 55-60°C | Nhiệt độ khá nóng, rượu mang đến cảm giác ấm nóng lan tỏa khắp cơ thể. Hương thơm của rượu trở nên rất nồng nàn, vị rượu khô rõ rệt. Thường chỉ dành cho những loại Sake đặc biệt và người sành rượu. |
4. Bí quyết hâm nóng rượu Sake chuẩn vị Nhật Bản
Để có được một chén Kanzake hoàn hảo, việc hâm nóng rượu đúng cách là yếu tố then chốt. Không phải loại Sake nào cũng phù hợp để hâm nóng, và phương pháp hâm nóng cũng ảnh hưởng trực tiếp đến hương vị cuối cùng của rượu.
1. Lựa chọn loại rượu Sake phù hợp để hâm nóng
Khi quyết định hâm nóng Sake, hãy ưu tiên lựa chọn các loại Sake Junmai hoặc Honjozo. Những loại Sake này nổi tiếng với hương vị đậm đà, cân bằng và đặc biệt là không bị mất đi hương thơm vốn có ngay cả khi được hâm nóng ở nhiệt độ cao.
Ngược lại, các loại Sake có hương thơm nồng nàn và tinh tế, như Daiginjo, thường không thích hợp để hâm nóng. Nhiệt độ cao có thể làm bay hơi những hương thơm quý giá này, làm giảm đi trải nghiệm thưởng thức trọn vẹn. Do đó, việc hiểu rõ đặc tính của từng loại Sake và lựa chọn loại rượu phù hợp nhất là bước đầu tiên quan trọng để có được một chén Kanzake tuyệt hảo.
2. Hướng dẫn 6 bước hâm nóng rượu Sake bằng phương pháp ngâm nước sôi
Thương hiệu Sake nổi tiếng Kokusui từ Nhật Bản đã chia sẻ 6 bước đơn giản để hâm nóng Sake theo phương pháp truyền thống, đảm bảo giữ trọn vẹn hương vị thơm ngon của rượu:
- Bước 1: Chuẩn bị bình đựng rượu (Tokkuri): Đổ rượu Sake vào bình Tokkuri, chỉ đổ khoảng 90% bình để chừa khoảng trống cho rượu giãn nở khi nóng lên. Sau đó, dùng màng bọc thực phẩm bịt kín miệng bình để ngăn hương thơm quý giá của rượu bay hơi trong quá trình hâm nóng.
- Bước 2: Chuẩn bị nồi nước: Chọn một chiếc nồi vừa đủ, cho nước vào nồi. Để đo lượng nước phù hợp, hãy đặt bình Tokkuri vào nồi và đổ nước sao cho ngập đến khoảng nửa bình. Sau đó, lấy bình Tokkuri ra khỏi nồi.
- Bước 3: Đun sôi nước: Đặt nồi lên bếp và đun sôi nước. Khi nước đã sôi, tắt bếp.
- Bước 4: Ngâm bình rượu vào nước nóng: Sau khi tắt bếp, nhẹ nhàng đặt bình Tokkuri vào nồi nước nóng. Chỉ ngâm bình trong nồi vài phút, tránh ngâm quá lâu vì có thể làm rượu bay hơi. Thời gian ngâm càng lâu, lượng rượu hao hụt càng nhiều.
- Bước 5: Kiểm tra nhiệt độ: Quan sát mực rượu trong bình Tokkuri. Khi rượu Sake bắt đầu dâng lên đến miệng bình, hãy nhanh chóng lấy bình ra khỏi nồi.
- Bước 6: Cảm nhận độ ấm: Cẩn thận dùng tay cảm nhận đáy bình Tokkuri. Nếu bạn thấy đáy bình tương đối nóng, thì nhiệt độ của rượu Sake đã đạt đến mức vừa phải. Nếu rượu chưa đủ ấm, hãy tiếp tục ngâm bình trong nước nóng thêm một chút cho đến khi đạt được nhiệt độ mong muốn.
Lưu ý: Thời gian ngâm bình trong nước nóng sẽ có sự điều chỉnh tùy thuộc vào chất liệu và độ dày của bình Tokkuri. Lời khuyên là hãy thử nghiệm nhiều lần để tìm ra thời gian ngâm phù hợp và mức nhiệt độ Kanzake yêu thích của riêng bạn.
3. Phương pháp thay thế: Sử dụng nhiệt kế chuyên dụng & lò vi sóng
Để đạt được độ chính xác cao về nhiệt độ, bạn có thể sử dụng nhiệt kế nấu ăn để đo nhiệt độ rượu Sake trong quá trình hâm nóng. Tại Nhật Bản, thậm chí còn có loại nhiệt kế Okan chuyên dụng cho Kanzake, với các khung nhiệt độ được ghi chú rõ ràng bên cạnh thang đo, giúp bạn dễ dàng hâm nóng rượu đến đúng mức nhiệt mong muốn.
Ngoài ra, máy hâm nóng rượu Sake bằng điện cũng là một lựa chọn tiện lợi, đặc biệt nếu bạn thường xuyên thưởng thức Kanzake. Loại máy này có khả năng giữ cho Sake ở nhiệt độ ổn định trong suốt quá trình thưởng thức.
Lò vi sóng cũng là một phương pháp hâm nóng Sake nhanh chóng và đơn giản. Tuy nhiên, phương pháp này không thực sự được khuyến khích bởi những người sành Sake, vì nhiệt độ có thể không được phân bố đều và dễ làm mất đi hương vị tinh tế của rượu. Nếu sử dụng lò vi sóng, hãy bọc màng bọc thực phẩm quanh miệng bình Tokkuri trước khi quay. Để hâm nóng 180ml rượu Sake đến khoảng 40°C (tương đương mức Nurukan), bạn chỉ cần quay trong lò vi sóng khoảng 40 giây (công suất 600W).
Mẹo nhỏ khi dùng lò vi sóng: Nhiệt độ rượu thường không đồng đều giữa phần trên và phần dưới bình khi hâm bằng lò vi sóng. Để khắc phục, hãy lấy bình rượu ra sau khoảng 20 giây, lắc đều nhẹ nhàng để rượu đạt được nhiệt độ đồng nhất, sau đó đặt lại bình vào lò và tiếp tục quay đến khi đạt nhiệt độ mong muốn.
5. Tuyệt phẩm ẩm thực mùa đông Nhật Bản: Kết hợp hoàn hảo cùng Kanzake
Kanzake không chỉ ngon khi thưởng thức một mình, mà còn là một người bạn đồng hành tuyệt vời của nhiều món ăn mùa đông Nhật Bản. Hương vị ấm áp, đậm đà của Kanzake có khả năng tôn lên hương vị của món ăn, đồng thời tạo ra sự cân bằng hoàn hảo trên vòm miệng.
Lưu ý quan trọng: Rượu Kanzake có xu hướng nguội nhanh hơn khi rót ra cốc, đặc biệt trong thời tiết lạnh. Do đó, điều quan trọng là hãy thưởng thức Kanzake ngay sau khi rót. Vào mùa đông, để tăng thêm trải nghiệm ấm áp, bạn có thể làm ấm trước cả chén uống rượu Sake.
Dưới đây là một số gợi ý món ăn mùa đông Nhật Bản “cực phẩm” khi kết hợp cùng Kanzake:
- Lẩu Seri-nabe (せり鍋): Món lẩu rau mùi tây đặc sản mùa đông đến từ thành phố Sendai, tỉnh Miyagi. Sự kết hợp giữa rau mùi tây (seri) tươi ngon, nước dùng gà ngọt thanh cùng các nguyên liệu phong phú như thịt gà, rễ ngưu bàng, nấm kim châm, đậu hũ… tạo nên một món lẩu ấm áp, bổ dưỡng, “hợp cạ” tuyệt vời với Kanzake.
- Cá Cam Mùa Đông (寒ブリ – Kanburi): Đặc sản đến từ vịnh Toyama, cá cam Nhật Bản đánh bắt vào mùa đông (Kanburi) nổi tiếng với hương vị thơm ngon và béo ngậy đặc trưng. Thưởng thức sashimi cá cam tươi rói cùng một chén Kanzake ấm nóng là một trải nghiệm ẩm thực mùa đông không thể bỏ qua. Vị béo đậm đà của cá cam như tan chảy trên đầu lưỡi, được cân bằng hoàn hảo bởi sự ấm áp và vị rượu Sake, đồng thời vị ngọt và umami của cả hai hòa quyện lan tỏa khắp khoang miệng.
- Hàu Ngâm Giấm (酢牡蠣 – Su-gaki): Hàu vào mùa đông (tháng 12 đến tháng 2) được xem là ngon nhất. Để tạo sự cân bằng hương vị với Kanzake êm dịu, món hàu ngâm giấm chua thanh là một lựa chọn tuyệt vời. Bạn cũng có thể thưởng thức món hàu này với xốt ponzu, củ cải trắng bào hoặc ớt tùy theo sở thích cá nhân.
- Tinh Hoàn Cá Tuyết (真鱈の白子 – Shirako/Mandara no Shirako): Được gọi là shirako hoặc mandara no shirako, tinh hoàn cá tuyết là một món cao lương mỹ vị mùa đông, thường được thưởng thức từ tháng 12 đến tháng 3. Món ăn này thường được dùng kèm với xốt ponzu. Khi thưởng thức, miếng shirako béo ngậy như tan chảy trong miệng, tạo nên sự kết hợp hoàn hảo với chén rượu Kanzake ấm áp, đậm đà.
6. Khép lại hành trình khám phá Kanzake: Ấm áp ngày đông, đậm đà văn hóa
Kanzake không chỉ là một thức uống đơn thuần, mà còn là một phần văn hóa ẩm thực đặc sắc của Nhật Bản, mang trong mình lịch sử lâu đời và những giá trị tinh thần sâu sắc. Thưởng thức một chén Kanzake ấm nóng trong những ngày đông giá lạnh không chỉ giúp bạn xua tan cái lạnh, mà còn là cơ hội để khám phá hương vị độc đáo, kết nối với văn hóa Nhật Bản và tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn và ấm áp bên bạn bè và người thân. Hãy thử trải nghiệm Kanzake mùa đông này để cảm nhận trọn vẹn sự tinh tế và quyến rũ của thức uống truyền thống này nhé!