Trong những năm gần đây, một xu hướng mới đang dần hình thành tại các đền chùa Nhật Bản: số hóa hòm công đức. Thay vì chỉ nhận tiền mặt như truyền thống, nhiều cơ sở tôn giáo đã bắt đầu áp dụng các hình thức thanh toán điện tử nhằm thích ứng với thời đại và giải quyết một số vấn đề phát sinh. Sự chuyển mình này không chỉ đơn thuần là sự đổi mới về mặt công nghệ mà còn là một bước đi quan trọng trong việc duy trì sự phát triển của các truyền thống văn hóa tôn giáo tại Nhật Bản.
1. Hatsumode và hòm công đức truyền thống (Saisenbako)
Vào dịp năm mới, người Nhật có phong tục đi lễ chùa đầu năm (Hatsumode – 初詣), đây là thời điểm quan trọng trong năm, khi mọi người đến các đền chùa cầu may cho gia đình và bản thân. Tại đây, người dân thường ném tiền xu vào hòm công đức (Saisenbako – 賽銭箱) như một hành động cầu may và thể hiện lòng thành kính với các vị thần linh. Đó là một nét văn hóa truyền thống đã ăn sâu vào đời sống tinh thần của người Nhật.
Tuy nhiên, trong khi việc công đức bằng tiền mặt vẫn rất phổ biến, nhu cầu thay đổi cách thức đóng góp đang ngày càng trở nên rõ rệt. Điều này là một phần trong xu hướng số hóa tại Nhật Bản, nơi mà các tiện ích công nghệ ngày càng phát triển mạnh mẽ, ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực trong xã hội, bao gồm cả các hoạt động tôn giáo.
2. Sự xuất hiện của thanh toán điện tử
Để phù hợp với xu thế thanh toán điện tử ngày càng phổ biến, nhiều đền chùa tại Nhật Bản đã bắt đầu triển khai các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt. Việc này chủ yếu được thực hiện thông qua các mã QR hoặc mã vạch, được liên kết với các dịch vụ thanh toán như PayPay, Line Pay, và các ứng dụng thanh toán di động khác.
Theo thông tin từ PayPay, một trong những dịch vụ thanh toán điện tử lớn tại Nhật Bản, đã có một số lượng đáng kể các đền chùa đăng ký sử dụng dịch vụ này trong mùa lễ Hatsumode năm 2025. Đặc biệt, vào tháng 8 năm 2024, PayPay đã giới thiệu một loại tài khoản doanh nghiệp mới dành riêng cho các tổ chức phi lợi nhuận, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc nhận quyên góp trực tuyến từ các tín đồ.
3. Lợi ích của việc số hóa hòm công đức
Việc áp dụng thanh toán điện tử mang lại nhiều lợi ích không chỉ cho các đền chùa mà còn cho những người dân tham gia công đức:
- Ngăn chặn trộm cắp: Một trong những lý do thúc đẩy việc số hóa là tình trạng trộm cắp tiền công đức. Nhiều ngôi chùa đã phải đối mặt với việc hòm công đức bị phá hoại để lấy tiền. Thanh toán điện tử giúp loại bỏ nguy cơ này và đảm bảo sự an toàn cho các khoản tiền quyên góp.
- Tiết kiệm chi phí và công sức: Quá trình quản lý, vận chuyển và gửi tiền mặt vào ngân hàng có thể tốn kém thời gian và nhân lực. Thanh toán điện tử giúp giảm thiểu những gánh nặng này, đồng thời tạo ra một quy trình nhanh chóng và hiệu quả hơn.
- Thuận tiện cho người dân: Đặc biệt với giới trẻ, việc có thể công đức bằng điện thoại thông qua các ứng dụng thanh toán điện tử mang lại sự thuận tiện và dễ dàng hơn so với việc phải mang tiền mặt. Điều này giúp việc tham gia các hoạt động tôn giáo trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
- Kêu gọi sự tham gia của giới trẻ: Việc ứng dụng công nghệ thanh toán điện tử có thể thu hút sự quan tâm và tham gia của giới trẻ vào các hoạt động tôn giáo. Họ sẽ cảm thấy rằng các nghi lễ truyền thống này đang được hiện đại hóa mà vẫn giữ được giá trị văn hóa sâu sắc.
4. Những ý kiến trái chiều
Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, việc số hóa hòm công đức cũng vấp phải một số ý kiến trái chiều. Một số người cho rằng việc bỏ tiền xu vào hòm công đức là một phần quan trọng của trải nghiệm tâm linh, mang lại cảm giác “thật” hơn so với việc quét mã QR trên điện thoại. Họ lo ngại rằng việc số hóa sẽ làm mất đi nét truyền thống và ý nghĩa của hành động công đức. Thậm chí, một số người tin rằng tiền xu có một sức mạnh tâm linh nhất định, và việc sử dụng điện thoại thông minh sẽ không thể thay thế được yếu tố này.
5. Số lượng đền chùa áp dụng còn hạn chế
Theo thông tin từ NTV News, tính đến hiện tại, số lượng đền chùa trên toàn quốc áp dụng hình thức thanh toán không dùng tiền mặt vẫn còn khá hạn chế. Cụ thể, chỉ có khoảng 80 cơ sở tôn giáo tại Nhật Bản đã bắt đầu triển khai hình thức này. Điều này cho thấy số hóa hòm công đức vẫn là một xu hướng mới và cần thêm thời gian để được phổ biến rộng rãi hơn. Tuy nhiên, với sự phát triển không ngừng của công nghệ, số lượng này chắc chắn sẽ gia tăng trong những năm tới.
6. Tương lai của hòm công đức
Việc số hóa hòm công đức là một bước chuyển mình quan trọng của các đền chùa Nhật Bản trong thời đại công nghệ số. Mặc dù vẫn còn những ý kiến trái chiều, nhưng những lợi ích mà nó mang lại là không thể phủ nhận. Với sự phát triển không ngừng của công nghệ và nhu cầu ngày càng cao về việc thanh toán điện tử, trong tương lai, có thể dự đoán rằng ngày càng nhiều cơ sở tôn giáo sẽ áp dụng hình thức thanh toán này, song song với việc duy trì những giá trị truyền thống. Các đền chùa có thể tiếp tục kết hợp giữa hình thức công đức truyền thống và hiện đại, tạo ra một không gian linh thiêng nhưng cũng đầy đủ tiện nghi và phù hợp với thời đại.
Sự kết hợp giữa truyền thống và công nghệ là một xu hướng tất yếu trong mọi lĩnh vực của xã hội, và việc số hóa hòm công đức tại các đền chùa Nhật Bản là một minh chứng rõ ràng cho điều đó. Trong khi các đền chùa vẫn giữ được nét đẹp văn hóa và truyền thống, việc áp dụng các phương thức thanh toán điện tử mang đến sự thuận tiện và an toàn hơn cho người dân, đặc biệt là giới trẻ. Tuy số lượng đền chùa áp dụng phương thức này hiện vẫn còn hạn chế, nhưng trong tương lai, chắc chắn sẽ có sự phát triển mạnh mẽ của xu hướng này, đáp ứng nhu cầu của xã hội và thế hệ tương lai.