Từ lâu, Nhật Bản nổi tiếng với nhiều phong tục, lễ nghi đa dạng. Đặc biệt, văn hóa dùng đũa trong bữa ăn cũng được quy định khá nghiêm ngặt. 

Đũa là dụng cụ ăn uống không thể thiếu trong mỗi bữa ăn của người Nhật nói riêng và nhiều quốc gia Châu Á nói chung. Ngoài những lễ nghĩa trong việc ăn uống, đối với việc sử dụng đũa trong bữa ăn, người Nhật cũng có rất nhiều quy tắc cần phải lưu ý.

Ở Nhật Bản, “Kiraibashi” là một cụm từ nhằm nói đến những cách ứng xử sai quy tắc trong việc sử dụng đũa. Hãy ghi nhớ những quy tắc dưới đây để không bị đánh giá là bất lịch sự khi ngồi cùng bàn ăn với người Nhật:

1. Cách tách đũa gỗ

Các loại đũa tre/gỗ dùng một lần thường phải tách đôi trước khi sử dụng. Và trong văn hóa ăn của người Nhật cũng có quy định rõ ràng về việc này:

– Nên tránh cầm đôi đũa theo chiều đứng trước mặt và tách sang hai bên.

– Cách làm đúng ở “xứ Phù Tang” là nên cầm đôi đũa theo chiều ngang và tách ra theo hướng từ trên xuống.

Có lẽ đây cũng là một cách thể hiện ý tứ tinh tế của người Nhật, nếu du khách tách đũa sang hai bên thì có khi du khách dùng lực quá nhiều sẽ trúng sang hai người ngồi bên cạnh.

2. Không chà đũa vào nhau

Có thể ở Việt Nam hay nhiều quốc gia khác, việc chà xát những chiếc đũa gỗ dùng một lần vào nhau trước khi ăn để giúp chúng mịn hơn là điều khá bình thường. Mặc dù đây là một cách khá hữu hiệu để tránh các mảnh dăm gỗ còn sót lại, nhưng nó lại bị coi là cách cư xử khá tệ trên bàn ăn của người dân “xứ Phù Tang”.

Khi du khách làm vậy, người Nhật sẽ nghĩ rằng du khách đang có ngụ ý chủ nhà đang cho khách dùng những đôi đũa kém chất lượng. Vì vậy, hãy tránh làm hành động này khi ăn cùng người Nhật để không bị hiểu lầm.

3. Không nghịch đũa trong khi ăn

Không ít người có thói quen “nghịch” với đũa để giết thời gian trong khi chờ đợi món ăn lên. Có thể nó khá vô thưởng vô phạt, nhưng ở Nhật Bản những hành động như vậy sẽ bị đánh giá là bất lịch sự và khiến người khác cảm thấy khó chịu.

Trên thực tế, ngay cả trẻ em Nhật Bản cũng không “chơi” kiểu này vì ngay từ nhỏ chúng đã được dạy về tầm quan trọng của cách cư xử đúng mực trong bữa ăn.

4. Không cắn đầu đũa

Thói quen cắn đầu đũa sẽ bị xem là bất lịch sự khi ngồi trên mâm cơm với người Nhật. Việc làm này sẽ làm giảm tuổi thọ của đôi đũa và khiến dấu răng lưu lại trên đũa. Hơn nữa nó cũng vô cùng mất vệ sinh khi nước bọt dính lại trên đũa sau đó lại gắp thức ăn vào bát chung.

5. Không di chuyển đũa hướng vào người đối diện khi nói chuyện

Nhiều người có thói quen di chuyển đôi đũa qua lại khi trò chuyện trong mâm cơm. Thế nhưng, đây không chỉ là điều bất lịch sự ở Nhật Bản mà ngay cả Việt Nam cũng tránh thói quen này.

6. Không nên cầm đồng thời bát canh và đôi đũa

Nếu du khách muốn uống canh thì nên bỏ hẳn đũa xuống. Bởi nếu cầm theo đôi đũa sẽ gây vướng víu và có khả năng làm rơi đũa hoặc đổ bát canh. Văn hóa ăn uống của người Nhật rất từ tốn và tinh tế, do đó mọi hành động làm rơi vãi hoặc đổ thức ăn đều khiến người cùng mâm cơm không hài lòng.

7. Không dựng đũa vào thành bát

Hành động đưa đũa vào trong lòng bát và nghiêng về trước trong tiếng Nhật được gọi là “Yosebashi”. Đây không chỉ bị coi là hành động thô lỗ mà khi du khách để đũa như vậy và di chuyển bát, đĩa nó có thể tạo những âm thanh khó chịu trên bàn ăn hoặc gây sánh đổ nước dùng ra bàn nữa. Do đó, hành động này cũng bị coi là một trong những Kiraibashi. Khi muốn di chuyển vị trí bát đĩa, nhất định du khách phải dùng tay để chuyển từng phần một.

8. Không cầm đũa khi mời cơm

Trong văn hóa ăn uống, người Nhật có phong tục chắp hai tay và nói “Itadakimasu” trước khi bắt đầu bữa ăn. Những năm gần đây, nhờ sự bùng nổ của ẩm thực Nhật Bản trên thế giới mà có không ít người nước ngoài cũng biết nói câu “Itadakimasu” hay “Gochisosama”. Tuy nhiên, việc vừa cầm đũa, vừa chắp tay và nói “Itadakimasu” như vậy là không nên. Lý do là bởi việc để người khác thấy đầu đũa bị coi là một hành động thất lễ. Hãy nhớ thứ tự đúng mà chúng ta nên làm trong bữa ăn đó là chắp tay nói “Itadakimasu”, sau đó mới cầm đũa lên và bắt đầu ăn nhé!

9. Không gắp chuyền thức ăn

Ở Nhật Bản có tập tục dùng đũa gắp chuyền xương cốt người chết để cho vào các hũ đựng. Chính vì vậy, trên bàn ăn, người Nhật cấm kỵ thói quen dùng đũa gắp chuyền thức ăn cho người khác.

Vậy nên, tốt nhất du khách không nên gắp đồ ăn cho người khác, hãy để họ thoải mái ăn uống. Nếu muốn lấy đồ ăn cho trẻ con, hãy đặt đồ ăn trực tiếp vào đĩa để bé tự gắp.

10. Không dùng đũa để xiên vào thức ăn

“Tsukibashi” là từ chỉ việc dùng đũa để đâm vào thức ăn. Nhìn thì có vẻ như hành động này giống như cách du khách sử dụng nĩa và không ít người nghĩ việc chọc đũa vào thức ăn chỉ là để xem nó đã chín tới chưa. Tuy nhiên, hành động này lại rất thiếu lịch sự, và thể hiện sự không tôn trọng đối với người đã nấu ra món ăn đó.

11. Không cắm đũa vào bát cơm hay thức ăn

Trong văn hóa Nhật Bản, nghi thức cắm đũa vào bát cơm chỉ được sử dụng cho người chết cũng như trong đám tang. Nên trong bữa ăn, hành động cắm đũa vào bát cơm là điều cấm kỵ trong văn hóa dùng đũa của người Nhật.

Ngoài việc tránh cắm đũa vào bát cơm thì du khách cũng không nên cắm đũa vào thức ăn để đưa vào miệng mà hãy dùng đũa gắp sẽ lịch sự hơn. Người Nhật cho rằng, việc cắm đũa vào món ăn là hành động thiếu tôn trọng đối với người đã nấu ra món ăn đó.

12. Không đặt đũa thành hình chữ X

Một quy tắc khác khi ăn bằng đũa ở Nhật Bản là nên tránh đặt chúng thành hình chữ “X”. Theo quan niệm ở Trung Quốc, việc đặt đũa chéo là tượng trưng cho cái chết. Mặc dù Nhật Bản có thể không liên hệ tập tục này với cái chết, nhưng người ta vẫn thường coi đó là cách cư xử không đẹp trên bàn ăn. Hãy nhớ giữ cho đũa của mình ở vị trí song song cho dù đang trên tay hay đặt xuống!

13. Không gác đũa ngang bát cơm

Hành động gác đũa ngang bát thế này sẽ khiến người khác hiểu rằng du khách đã no, không muốn ăn nữa hoặc thức ăn không ngon. Do đó, tốt nhất nếu dừng đũa thì du khách chỉ nên gác lên đồ gác đũa đã chuẩn bị sẵn.

14. Không dùng đũa để và cơm trực tiếp vào miệng

Ở Nhật Bản, hành động dùng đũa và cơm trực tiếp vào miệng là điều tối kỵ và không lịch sự. Ngoài ra, do cơm ở Nhật thường có độ dính nên du khách chỉ cần dùng đũa gắp từng đũa cơm cho vào miệng là được.

15. Không gắp thức ăn lên thẳng miệng từ đĩa thức ăn chung

Trước khi ăn, người Nhật có thói quen gắp thức ăn từ đĩa chung bỏ vào đĩa của mình, sau đó mới ăn thức ăn trên đĩa riêng của mình. Người Nhật rất lịch sự và coi trọng cách ăn uống vì thế du khách cũng phải “nhập gia tùy tục” cho đúng phép tắc nhé!

16. Không được dùng đũa để đảo canh hay súp

Khi du khách vô ý dùng đũa để đảo canh hay súp thì với người Nhật điều đó có nghĩa rằng du khách đang muốn làm sạch nó.

Đôi đũa không chỉ đơn thuần là đôi đũa, đằng sau nó là cả một nghệ thuật và phong tục quốc gia. Sử dụng đũa là cả một nghệ thuật dành cho tất cả mọi người không chỉ riêng người dân Nhật. Vì thế, du khách hãy cố gắng sử dụng chúng đúng cách!