Du lịch Nhật Bản, du khách sẽ được tham gia vào các hình thức khám phá có “1-0-2” trên thế giới như: tham quan Bảo tàng nhà tù Abashiri, để được trải nghiệm cuộc sống ngục tù của Nhật Bản thời xa xưa. Tại đây, du khách có thể thử sống như những tù nhân, thử sức với những bữa ăn của họ, hay tìm hiểu quá trình vượt ngục duy nhất ở nhà tù này.
Abashiri, thành phố nằm phía Bắc tỉnh Hokkaido, sát bờ biển Okhotsk nổi tiếng với Bảo tàng nhà tù Abashiri. Trước đây, nơi đây là một nhà tù an ninh cao đầu tiên của Nhật Bản, nằm trong làng chài nhỏ Abashiri ở vùng xa xôi hẻo lánh, thời tiết khắc nghiệt. Mùa hè nóng, còn nhiệt độ trung bình mùa đông vào khoảng -10oC. Nhà tù này từng giam giữ một số tội phạm tàn độc, trong đó nổi tiếng nhất là “Vua vượt ngục Nhật Bản” Shiratori Yoshie. Ngày nay, nơi đây trở thành một bảo tàng cho phép mọi người tham quan để tìm hiểu về lịch sử nhà tù và vai trò quan trọng của nơi đây trong sự phát triển của Hokkaido.
Được biết, lịch sử của nhà tù Abashiri bắt đầu từ khoảng 150 năm trước cho đến đầu thời kỳ Minh Trị ở Nhật Bản. Vào thời gian đó, tình hình chính trị ở Nhật Bản khá bất ổn với số lượng tù nhân chính trị tăng cao do có nhiều cuộc khởi nghĩa. Trước thời kỳ Minh Trị, những kẻ giết người tàn độc đều bị kết án tử hình, tuy nhiên, việc hành hình bằng cách chặt đầu bị nhiều nước phương Tây lên án. Trong hoàn cảnh đó, việc kết án tử hình dần dần được loại bỏ vào những năm thứ 15 của thời kỳ Minh Trị (1882).
Việc bỏ hình phạt tử hình chắc chắn phát sinh ra một vấn đề nan giải tiếp theo – đó là làm thế nào để xử lý với số lượng tội phạm ngày càng gia tăng? Nói thẳng ra là sẽ giam giữ, bỏ tù những kẻ tội phạm ở đâu? Theo ghi chép, có hơn 89.000 tội phạm ở khắp Nhật Bản trong năm thứ 18 của thời kỳ Minh Trị (1885). Buông lỏng tội phạm là không thể được, nhưng Nhật Bản lại thiếu nhà tù trầm trọng. Do vậy, cần có những nhà tù mới và Hokkaido là địa điểm được lựa chọn để xây dựng những nhà tù này.
Vào thời gian đó, Hokkaido (lúc đó được gọi là Emishi) vẫn còn là một vùng đất hoang sơ và cằn cỗi. Vùng đất này bao gồm diện tích rộng lớn với rất nhiều tài nguyên khoáng sản và có vị trí nằm sát biên giới với nước Nga. Về mặt chiến lược quốc phòng, Hokkaido có một vị trí địa lý vô cùng thuận lợi và cần được phát triển nhanh chóng gấp rút. Tuy nhiên, không hề dễ dàng gì để khai phá và mở mang vùng đất rộng lớn này.
Chính quyền Minh Trị đã nghĩ ra ý tưởng sáng suốt “một mũi tên trúng hai đích” khi cho xây dựng các nhà tù ở Emishi và bắt các tù nhân thi hành án ở đó phải phát triển vùng đất rộng lớn này. Sáng kiến này đã tiết kiệm được rất nhiều chi phí và người ta hy vọng rằng các tù nhân sau khi được phóng thích sẽ ở lại Emishi để gia tăng dân số địa phương. Theo kế hoạch này, các nhà tù Barato, Sorachi và Kushiro lần lượt được xây dựng ở Hokkaido.
Vào năm thứ 23 của thời đại Minh Trị (1890), chi nhánh Abashiri của nhà tù Kushiro được thành lập tại thị trấn nhỏ Abashiri, nơi có dân số không quá 630 người. Những tù nhân thụ án chung thân ở đó phải làm những công việc nặng nhọc không ngừng nghỉ cho sự phát triển của vùng đất Emishi. Những tù nhân được giao nhiệm vụ đầu tiên là xây dựng 228km đường nối giữa thị trấn Kitami và thị trấn Abashiri. Họ chỉ ngủ 4 đến 5 giờ mỗi ngày và không được cung cấp đầy đủ lương thực. Nhà tù còn sử dụng dây xích để khóa 2 tù nhân lại với nhau nhằm tránh việc họ tìm cách trốn thoát.
Theo như ghi chép, hơn 200 tù nhân đã chết vì nhiều lý do khác nhau bao gồm thiếu dinh dưỡng, bị tấn công bởi gấu nâu, chó sói và những động vật hoang dã khác và cả những tai nạn kỹ thuật. Những tù nhân không thể chịu đựng được sự khổ sai và cố gắng chạy trốn đều bị lính gác chém đầu tại chỗ.
Môi trường sống khắc nghiệt và vô nhân đạo ở đây đã được chính quyền Minh Trị chú ý đến và nhanh chóng tìm cách xử lý. Họ đã bãi bỏ kế hoạch ban đầu vào năm thứ 27 của thời kỳ Minh Trị (1894).
Một lý do khác khiến nhà tù Abashiri trở nên nổi tiếng là “Vua vượt ngục Nhật Bản” Shiratori Yoshie đã từng bị giam giữ ở đây. Lớn lên trong một gia đình nghèo khó và bất hạnh, ông ta đã không được nhận một sự giáo dục đúng đắn và bắt đầu đánh bạc từ thuở thiếu niên. Ông ta bị kết án tù vì tội giết người ở tuổi 26 nhưng đã 4 lần vượt ngục từ các nhà tù khác nhau trong vòng 11 năm, trong đó có nhà tù Abashiri. Sau đó, vào tuổi trung niên, Yoshie được phóng thích trước thời hạn vì cải tạo tốt, và là một tù nhân mẫu mực. Ông thậm chí còn xuất bản một cuốn sách sau khi được tại ngoại. Ông mất ở Tokyo ở tuổi 72, kết thúc cuộc đời huyền thoại của mình.
Vào năm thứ 42 của thời đại Minh Trị (1906) một trận hỏa hoạn lớn xảy ra ở nhà tù Abashiri đã thiêu cháy hầu hết toàn bộ quần thể nhà tù, chỉ còn lại một xà lim không bị cháy rụi. Tòa nhà của nhà tù hiện nay được xây dựng lại theo hình vòng cung như hiện tại vào năm Minh Trị thứ 45 (1909).
Trong bảo tàng có những tượng hình người theo đúng kích thước thật được đặt trưng bày nhằm tái hiện lại hình ảnh nhà tù thời kỳ trước đây.
Và một trong những điều thu hút sự tò mò của khách tham quan nhất là bữa ăn của một tù nhân. Khách tham quan có thể trải nghiệm điều này ở nhà ăn Bangaichi Shokudo dựng bằng gỗ, trần nhà cao và thoáng vào mùa hè, tương tự như nhà ăn của nhà tù thật. Nó được xem là bữa ăn bí mật bởi tù nhân chỉ dùng bữa trong phòng giam.Có 2 set ăn cơ bản cho khách lựa chọn: A và B. Nhưng thật ra mỗi ngày, các tù nhân được dùng 3 bữa với thực đơn đa dạng như: mì, cơm cà ri, mì Ý, salad, các loại cá nướng,… Mỗi bữa ăn chỉ kéo dài trong 20 phút, thời gian còn lại đều phải lao động công ích, trừ 2 tiếng buổi tối trước khi đi ngủ.
Phần ăn A với món chính là cá thu Nhật nướng, cơm, súp Miso và hai loại salad được gọi là “Phần ăn Sanma”. Cá thu ướp muối chiên giòn, thịt bên trong mềm, ăn kèm củ cải bào cho đỡ ngán. Phần ăn B là cá thu Atka, còn được gọi là “Phần ăn Hokke”, kèm rau củ luộc với đậu phụ rán và cá ngừ. Cá thu chiên bằng dầu thực vật dậy mùi thơm, thịt mềm. Đặc biệt, nhà ăn còn phục vụ một loại bia “nhà tù” màu đen mát lạnh giải khát vào mùa hè.
Trước đây, các tù nhân không được ăn súp Miso, thay vào đó là loại trà đặc biệt. Nguyên nhân là từ cuộc vượt ngục của tên tù nhân nổi tiếng Nhật Bản – Yoshie Shiratori, kẻ duy nhất trốn thoát khỏi nhà tù Abashiri. Năm 1944, anh ta dùng súp Miso chà sát còng tay vào thanh sắt cửa sổ. Muối trong súp khiến thanh sắt giòn và dễ gãy, sau đó đợi thời cơ thích hợp và trốn thoát trên mái nhà. Ngày nay, bức tượng mô phỏng cảnh vượt ngục của Yoshie được dựng ở đây như một dấu tích lịch sử của nhà tù.
Dù không được sử dụng nữa nhưng cấu trúc, thiết kế của nhà tù vẫn được giữ nguyên. Khách tham quan có thể tìm hiểu cuộc sống của tù nhân ở đây qua những bức tượng mô phỏng cảnh sinh hoạt hằng ngày. Phòng đơn là loại phòng khá phổ biến dành cho các tù nhân chính trị, như một căn nhà trọ giá rẻ với TV đen trắng, một tấm đệm và bồn cầu. Phòng tập thể thì rộng rãi hơn nhưng không có sự riêng tư.
Là một di sản văn hóa quan trọng của Hokkaido, Bảo tàng nhà tù Abashiri đã lưu giữ và ghi nhận công việc lao động khổ sai của những người tù nhân, cũng như những đóng góp của họ cho Hokkaido. Cuộc sống của những người tù nhân, những đóng góp quan trọng cho sự phát triển thành phố và những thông tin về việc hành quyết đều được ghi chép lại nơi đây. Trong chuyến du lịch Nhật Bản, du khách hãy đến tham quan Bảo tàng nhà tù Abashiri để hiểu chính xác về cách những người tù nhân thụ án một thời gian dài trong cái lạnh giá của Hokkaido những năm trước đây nhé!