Kakizome (書き初め), hay còn gọi là Khai bút đầu năm, là một phong tục truyền thống của Nhật Bản, thường được thực hiện vào những ngày đầu năm mới. Đây là hoạt động viết thư pháp, thể hiện những ước nguyện, mục tiêu hoặc những câu chúc tốt lành cho năm mới. Phong tục này không chỉ phổ biến trong giới học sinh mà còn được nhiều người lớn thực hiện. Bài viết này sẽ đi sâu vào nguồn gốc, ý nghĩa, cách thức thực hiện và những điều thú vị xoay quanh Kakizome.
1. Kakizome là gì?
Kakizome mang ý nghĩa “bắt đầu viết” hoặc “những nét bút đầu tiên”. Nó tượng trưng cho việc đặt ra những mục tiêu, quyết tâm và hy vọng cho một năm mới an lành và thành công. Việc viết những con chữ đầu tiên của năm được coi là một hành động mang tính biểu tượng, thể hiện sự khởi đầu mới mẻ và mong muốn những điều tốt đẹp sẽ đến.
2. Nguồn gốc của Kakizome
Văn hóa Khai bút đầu năm có nguồn gốc từ nghi lễ “Kisho Hajime” (吉書始め) được tổ chức tại triều đình Nhật Bản vào thời kỳ Heian (794-1185). Trong nghi lễ này, vào sáng sớm ngày đầu năm mới, mọi người sẽ dùng mực được pha với nước thiêng để viết những bài thơ hướng về phương vị tốt lành (eho) của năm.
Đến thời Edo (1603-1868), phong tục này dần lan rộng ra ngoài giới quý tộc và trở thành một hoạt động phổ biến trong dân gian. Ngày nay, Kakizome đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa đón năm mới của người Nhật.
3. Thời điểm thực hiện Kakizome
Theo truyền thống, Kakizome thường được thực hiện vào ngày 2 tháng 1. Có một câu nói dân gian cho rằng “nếu bạn bắt đầu viết vào ngày 2 tháng 1, chữ viết của bạn sẽ được cải thiện”, vì vậy ngày này được coi là thời điểm lý tưởng để cầu nguyện cho việc học hành và viết lách được tiến bộ.
Tuy nhiên, ngày nay, nhiều đền chùa và các tổ chức văn hóa cũng tổ chức các sự kiện Kakizome vào những ngày khác nhau trong dịp đầu năm.
4. Giấy và dụng cụ viết Kakizome
Không có quy định cụ thể về loại giấy được sử dụng cho Kakizome, nhưng thường dùng là giấy thư pháp (hanshi) với kích thước khác nhau tùy theo mục đích sử dụng. Một số kích thước phổ biến bao gồm:
-
1/8 hanshi (17.5×68 cm): Thường được sử dụng khi không có yêu cầu cụ thể về kích thước.
-
1/2 hanshi (34×136cm): Thường được sử dụng trong các cuộc thi thư pháp.
-
1/3 hanshi (khoảng 24×100cm): Một lựa chọn khác phổ biến.
Về dụng cụ viết, bút lông (fude) và mực tàu (sumi) là những vật dụng không thể thiếu.
5. Nội dung của Kakizome
Nội dung của Kakizome thường là những câu chúc tốt lành cho năm mới, những mục tiêu, ước nguyện cá nhân hoặc những bài thơ cổ. Một số từ ngữ và thành ngữ thường được sử dụng bao gồm:
-
Chữ kanji của con giáp của năm: Ví dụ, năm 2024 là năm con Rồng, chữ kanji của Rồng (辰) sẽ được viết.
-
Những từ ngữ mang ý nghĩa tốt lành: Đại chí (大志), Bảo thuyền (宝船), Cát tường (吉祥), Phúc Thọ (福壽).
-
Những thành ngữ bốn chữ (yojijukugo): Gia Nội An Toàn (家内安全), Vô Bệnh Tức Tai (無病息災), Tiếu Môn Lai Phúc (笑門来福), Sơ Chí Quán Triệt (初志貫徹).
6. Cách xử lý Kakizome sau khi viết
Theo truyền thống, sau khi hoàn thành, những tác phẩm Kakizome sẽ được đốt trong lễ hội Dontoyaki (どんど焼き), một lễ hội được tổ chức vào khoảng ngày 15 tháng 1. Việc đốt Kakizome được cho là sẽ mang những ước nguyện lên trời cao và cầu mong cho việc học hành, viết lách được tiến bộ.
7. Lời khuyên khi viết Kakizome
- Nên viết trên sàn nhà thay vì trên bàn để có không gian thoải mái và dễ dàng di chuyển.
- Giữ bút bằng hai ngón tay và giữ bút thẳng đứng khi viết.
- Điều chỉnh lượng mực trên bút trước khi viết để tránh mực bị lem.
- Sắp xếp bố cục chữ viết cân đối trên giấy.
8. Ý nghĩa văn hóa của Kakizome
Kakizome không chỉ là một hoạt động viết thư pháp đơn thuần mà còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Nó thể hiện sự trân trọng truyền thống, lòng biết ơn đối với các vị thần và mong muốn một năm mới tốt đẹp. Đồng thời, nó cũng là dịp để mỗi người tự nhìn lại bản thân, đặt ra mục tiêu và quyết tâm cho tương lai.
Kakizome là một phong tục đẹp và ý nghĩa trong văn hóa Nhật Bản. Nó không chỉ là một hoạt động nghệ thuật mà còn là một cách để thể hiện những ước mơ, hy vọng và quyết tâm cho một năm mới. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về Kakizome.