Có lẽ bất kỳ ai dù đã đến Nhật Bản hay chưa đều có ấn tượng chung về người Nhật với những nét tính cách hết sức đặc biệt. Và có lẽ nhờ những tính cách này, người Nhật đã biến đất nước nghèo tài nguyên, khí hậu khắc nghiệt của mình thành một cường quốc.
Người Nhật lạnh lùng
Nhật Bản là quốc đảo nên dù có lịch sử lâu đời vẫn khó tiếp nhận những ảnh hưởng từ các nước khác. Kết quả là có thể đối người nước ngoài sẽ có ấn tượng về sự lạnh lùng khiến du khách khi đến Nhật Bản thường có cảm giác người dân không cởi mở. Ở các khu du lịch, không có mời mọc đeo bám lẵng nhẵng mà thay vào đó thậm chí có thể có ấn tượng về sự lạnh lùng của người Nhật. Tuy nhiên, không phải là lạnh lùng mà nói đúng hơn là người Nhật hay ngại ngùng, xấu hổ.
Trung thực và tốt bụng
Không phải nói đâu xa ngay trong cuộc sống hàng ngày tại Việt Nam thật không có để du khách bắt gặp cảnh xe ôm hay taxi bắt chặn khách hàng, thương lượng một đằng nhưng khi khách trả tiền thì làm một nẻo. Ngay cả siêu thị Việt Nam thừa 500đ của khách thì tự nhiên quy thành kẹo rồi trả lại cho khách. Ở các siêu thị bên Nhật Bản thì hoàn toàn khác. Du khách có thể vào một cửa hàng Nhật Bản mua một món đồ giá 99 Yen chẳng hạn. Với một món tiền thừa khá nhỏ, có thể du khách sẽ không đứng lại chờ người bán hàng trả tiền thừa mà đi luôn. Nhưng người Nhật sẽ lập tức cầm 1 Yen chạy tìm lại du khách để trả cho bằng được, mặc dù giá trị 1 Yen cực nhỏ, chỉ tương đương 0,01 USD. Điều đó đã đủ để du khách thấy được người Nhật trung thực chưa?
Du khách cũng có thể kiểm chứng nét tính cách này của người Nhật tại các vùng phát triển nông nghiệp với những gian hàng tự mua tự trả do người nông dân tạo ra. Mặc dù rau củ quả để bên đường không người trông coi nhưng sẽ chẳng có ai lấy thực phẩm ở đó mà không trả tiền và cũng chẳng có ai trộm số tiền đó cả.
Nếu du khách làm rơi ví ở trên taxi hoặc dưới đất khi đi đường, khả năng rất cao là du khách không được nhìn thấy nó lần nữa (cũng không ít trường hợp gặp người tốt). Nhưng ở Nhật Bản, cho dù du khách có làm rơi ví ở trên đường mà có thông tin ở bên trong thì một vài ngày sau du khách có thể sẽ nhận được chiếc ví đó ngay tại nhà. Người Nhật Bản khi nhìn thấy đồ rơi thường liên hệ với chủ nhân của nó để trả lại.
Con người Nhật Bản luôn thích giúp đỡ người khác, đó cũng chính là nét đẹp độc đáo nơi đây. Họ luôn yêu luật pháp, thích sự sạch sẽ và sống rất tử tế.
Coi trọng chữ tín và đề cao lòng trung thành
Đối với bất kỳ một dân tộc nào, chữ “tín” luôn được đề cao và xem trọng. Tuy nhiên, văn hóa người Nhật đặc biệt xem trọng tính cách này. “Một lần bất tín, vạn lần bất tin” – câu nói thể hiện chính xác thái độ của người dân Nhật đối với những ai bất tín. Nếu một người nào đó không trung thực hoặc không giữ lời hứa sẽ được người Nhật không tin tưởng mãi về sau.
Ngoài ra, tính cách người Nhật cũng đề cao lòng trung thành. Bất kể trong tình huống gì thì họ vẫn giữ vững được sự trung thành của mình.
Khi lý giải về những thành tựu to lớn trong lĩnh vực kinh tế và ổn định xã hội nhiều người đã nghiên cứu lòng trung thành và coi đó là một nhân tố đóng góp cho sự phát triển đó. Nho giáo đã có nhiều ảnh hưởng về mặt đạo đức. Ở Nhật Bản, bổn phận con cái đồng nhất với lòng trung thành.
Người Nhật luôn bị ràng buộc trong mối quan hệ trên dưới: một bên là sự bảo hộ, một bên là sự thuần phục và trung thành. Mọi người đều có trách nhiệm tuân theo các nguyên tắc xử sự để tránh sụp đổ hay đối địch. Trong một công ty thì cống hiến trung thành, kiềm chế là một khẩu hiệu chủ chốt. Trong khi người quản lý được yêu cầu phải có tình thương thì công nhân được yêu cầu phải biết vâng lời, trung thành với chủ đề trên.
Người Nhật luôn đề cao phép lịch sự
Người Nhật thể hiện thái độ lịch sự ở ngay cách ngồi nghiêm túc khi làm việc cũng như trong việc ăn uống hay sinh hoạt, không cười to, cũng không nói to…
Ở Việt Nam chúng ta ít khi chú ý đến việc xếp hàng, cũng chẳng cần biết thứ tự trước sau, cứ mạnh ai người nấy chen. Nhưng ở Nhật Bản không phải vậy. Người Nhật luôn tôn trọng thứ tự xếp hàng, kể cả khi đi vào nhà hàng, đi mua sắm, thậm chí là đi vào nhà vệ sinh công cộng thì cũng phải xếp hàng. Tuy nhiên, nếu như đang đi trên thang máy mà du khách đang vội có việc cần đi gấp họ cũng sẵn sàng né sang một bên nhường chỗ cho du khách.
Một khi du khách bước vào nhà hàng thì du khách sẽ thấy mọi nhân viên kể cả giám đốc cũng đều cúi chào du khách. Hành động này tuy nhỏ nhưng lại thể hiện phép lịch sự và sự tôn trọng lẫn nhau.
Cần cù, tỉ mỉ và cực kỳ chăm chỉ
Người ta nói với nhau nhiều điều về tinh thần làm việc của người Nhật. Người Nhật Bản được biết đến như một “tượng đài” của sự cống hiến tận tụy và chăm chỉ tuyệt đối trong công việc. Không quá xa lạ khi đến Nhật Bản và đi dạo vào buổi đêm du khách vẫn có thể còn trông thấy những ánh đèn sáng rực từ các tòa nhà văn phòng. Tại đây, dù đã quá thời gian tan ca nhưng vẫn còn vô số người ở lại làm việc, cống hiến cho công ty. Tại các ga tàu điện vào lúc 21:00 vẫn đông đúc cảnh tượng người dân từ công ty trở về nhà. Điều này khác xa so với phong cách làm việc của người Mỹ hoặc người Đức.
Ngoài ra, văn hóa Nhật Bản còn đề cao tính tỉ mỉ và cẩn thận trong công việc lẫn cuộc sống. Đó là kết quả của việc những sản phẩm được sản xuất tại Nhật luôn đạt điểm tối đa về chất lượng. Không chỉ có người Việt Nam mà cả những người dân trên thế giới đều yêu thích và tin dùng sản phẩm từ Nhật Bản.
Tính tiết kiệm
Người Nhật tằn tiện trong chi tiêu. Do đó sau 30 năm từ một nước bị chiến tranh tàn phá họ trở thành một cường quốc về kinh tế. Nhật Bản nằm trên vùng hay gặp nhiều thiên tai nên gặp khó khăn bất kỳ lúc nào. Vì vậy tạo nên tính tiết kiệm. Ngoài ra, họ tiết kiệm để bảo đảm vấn đề ăn học cho con cái họ và dành dụm tiền mua nhà.
Ý thức cộng đồng rất cao
Xã hội ngày càng hiện đại, người ta càng đề cao tính cộng đồng tại nơi công cộng hoặc trong môi trường làm việc, sinh sống. Tính cách người Nhật luôn có ý thức và trách nhiệm với xã hội, với cộng đồng. Điều này thể hiện qua từng hành vi, cử chỉ và nhất là tính đúng giờ của người Nhật Bản.
Du lịch Nhật Bản, nhiều khách du lịch nước ngoài rất bất ngờ và kinh ngạc về tính đúng giờ của các ga tàu điện. Được biết tổng cộng một năm các tàu này chỉ đi trễ 54 giây. Điều này là không tưởng đối với các quốc gia khác. Ngày 11/5/2018, lãnh đạo công ty đường sắt Nhật Bản JR West đã có lời xin lỗi vì sự cố tàu khởi hành sớm 20 giây so với lịch trình. Mặc dù, chỉ 4 phút sau lại có một chuyến tàu mới đến, nhưng hành động này cho thấy được tính trách nhiệm đối với cộng đồng bởi những quản lý cấp cao.
Ngoài ra, tính cách người Nhật đối với cộng đồng còn thể hiện sâu sắc hơn khi đất nước rơi vào cảnh khốn khó. Như du khách đã biết, Nhật Bản nằm tại vành đai Thái Bình Dương và sở hữu hơn 10% núi lửa trên toàn thế giới. Cùng với đó là những thiên tai như động đất, lũ lụt diễn ra quanh năm. Tuy nhiên, dù trong hoàn cảnh khó khăn đến đâu, tính cách người Nhật đã cho chúng ta thấy việc san sẻ với cộng đồng bằng cách chỉ lấy đồ cứu trợ đủ dùng. Họ không lấy dư hoặc nhiều hơn vì một mục đích nào khác.
Tôn trọng sự bình đẳng trong xã hội
Nhật Bản có thể tự hào là một trong những quốc gia bình đẳng nhất thế giới hiện nay. Để có được điều đó, ngay từ nhỏ những đứa trẻ đã được dạy về sự bình đẳng giữa con người với con người, giữa con người với mọi vật xung quanh. Chính điều này đã giúp cho xã hội Nhật không xuất hiện tình trạng phân biệt giàu – nghèo. Để minh chứng cho sự bình đẳng trong xã hội Nhật, du khách có thể thấy: trẻ em được khuyến khích đi bộ tới trường. Nếu nhà xa thì phương tiện duy nhất là xe bus của nhà trường, không gia đình nào tự đưa con em đi học bằng phương tiện riêng của mình; mọi công chức Nhật Bản, dù làm nghề quét đường cho tới nhân viên, quan chức đều mặc đồng phục vest đen khi đi làm. Điều này cho thấy một nước Nhật không có khoảng cách, không phân biệt công việc trong xã hội.
Người Nhật rất chú trọng giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc
Người Nhật thành công trong việc kết hợp các yếu tố hiện đại và truyền thống. Họ sẵn sàng tiếp nhận những cái mới, hiện đại nhưng vẫn giữ được bản sắc của mình.
Người Nhật Bản có tính hiếu kỳ và nhạy cảm với văn hóa nước ngoài
Không có quốc gia nào nhạy cảm với nền văn hóa nước người như người Nhật. Họ luôn theo dõi những biến động bên ngoài không người nhằm cân nhắc và đánh giá những ảnh hưởng của các trào lưu đang diễn ra với đất nước Nhật Bản. Từ đó, họ luôn nghiên cứu, học hỏi để bắt kịp xu hướng hiện nay. Chính vì, tính hiếu kỳ cùng sự cầu tiến của người Nhật đã thúc đẩy họ phải bắt kịp các nước tiên tiến và phát triển.
Con người Nhật Bản luôn phát huy được thế mạnh của óc quan sát tỉ mỉ và tinh tế vốn có trong nền văn hóa truyền thống dân tộc.
Người Nhật Bản rất coi trọng học vấn
Nhật Bản nghèo tài nguyên chỉ trừ một thứ tài nguyên đặc biệt không nghèo đó là con người. Hệ thống giáo dục được xem như là chìa khóa làm cho nền kinh tế tăng trưởng ổn định về mặt chính trị. Việc đầu tư cho giáo dục có ý to lớn đối với đất nước. Nhà nước bằng mọi cách suốt hàng thế kỷ qua đã tạo lập ra hệ thống có thể đào tạo lực lượng lao động có hiệu quả cao, đưa đất nước tiến tới hiện đại hóa. Ở cấp độ cá nhân, con người Nhật Bản ngày nay được đánh giá chủ yếu dựa vào học vấn chứ không phải địa vị gia đình, địa vị xã hội và thu nhập. Cũng cần nói rằng, đạo Khổng đã đem lại cho Nhật bản xưa và nay tư tưởng pháp lý xã hội không dựa trên địa vị xuất thân, dòng dõi mà là giá trị qua thi cử.
Người Nhật luôn muốn hoàn thiện bản thân bất cứ lúc nào
Một trong những tính cách đáng chú ý nhất của dân Nhật là sự ham muốn phát triển nhân cách vô bờ bến của họ. Hơn nữa, sự theo đuổi học tập không phải để thỏa mãn nhu cầu tức thời nào đó mà đơn giản họ tin tưởng sâu sắc giáo dục phải là sự cố gắng suốt đời. Phần lớn người Nhật muốn hoàn thiện mình hơn và học hỏi là cách tốt nhất để đạt mục đích.
Chế độ xã hội Nhật Bản tạo cho người dân Nhật niềm tin rằng: số phận, cơ may của họ được định đoạt bởi sự chăm chỉ học hành và điều quan trọng là họ cũng tin rằng tất cả họ ngay từ đầu đều có cơ hội bình đẳng như nhau. Do vậy, ý niệm về sự bình đẳng là một đặc điểm quan trọng của hệ thống giáo dục. Phần lớn người Nhật tin rằng họ đang sống trong một môi trường xã hội đồng nhất không phải giai cấp, trong đó nguồn gốc xuất thân, tài sản thừa kế không quan trọng bằng sự cố gắng bản thân.
Họ có tinh thần làm việc tập thể
Đây là yếu tố đặc trưng vượt trội mà không tìm thấy được ở những quốc gia phương Đông khác. Trong đời sống người Nhật, tập thể đóng vai trò rất quan trọng. Sự thành công hay thất bại trong con mắt người Nhật đều là chuyện chung của nhóm và mọi thành viên trong nhóm, bất kể anh ta đã làm ra sao, đều hưởng chung sự cay đắng hay vinh quang mà nhóm đã đạt được tập thể, nhóm ở đây có thể là công ty, trường học hay hội đoàn…
Trong làm việc, người Nhật thường gạt cái tôi lại để đề cao cái chung, tìm sự hài hòa giữa mình và các thành viên khác trong tập thể. Trong các buổi họp hành người Nhật thường ít cãi cọ hay dùng những từ có thể làm mất lòng người khác.
Các tập thể (công ty, trường học hay đoàn thể chính trị) có thể cạnh tranh với nhau gay gắt nhưng tùy theo hoàn cảnh và trường hợp, các tập thể cũng có thể liên kết với nhau để đạt mục đích chung. Thí dụ điển hình là hai công ty Nhật có thể cạnh tranh với nhau ở trong nước Nhật nhưng khi ra nước ngoài hai công ty có thể bắt tay nhau để cạnh tranh lại với một nước thứ ba của ngoại quốc.
Người Nhật không thích đối đầu với người khác
Bản tính của người Nhật không thích đối kháng, đặc biệt là đối đầu cá nhân. Họ chú tâm gìn giữ sự hòa hợp đến mức nhiều khi lờ đi sự thật, bởi dưới con mắt người Nhật giữ gìn sự nhất trí, thể diện và uy tín là vấn đề cốt tử.
Trong khi chủ nghĩa cá nhân được đề cao ở phương Tây, thì ở Nhật sự tự khẳng định cá nhân dưới bất kỳ hình thức nào cũng không được khuyến khích. Thông qua câu tục ngữ trứ danh ở Nhật Bản: “Cây đinh nào ló lên sẽ bị đóng xuống” thì ta có thể phần nào hiểu rõ hơn về thái độ của người Nhật đối với chủ nghĩa cá nhân.
Tính cách người Nhật còn vô số những điểm nổi bật khác khiến thế giới ngưỡng mộ. Tựu chung lại những điểm đặc sắc trong tính cách và thái độ đã giúp người Nhật có được những thành công vang dội từ hàng trăm thập kỷ qua. Để hiểu hơn về văn hóa và con người nơi đây, hãy thực hiện ngay một tour Nhật Bản nhé!