Vào mỗi dịp Tết Nguyên Đán, người Nhật Bản thường có thói quen gửi thiệp chúc mừng năm mới (nengajo) đến bạn bè, gia đình và đồng nghiệp như một cách thể hiện lòng kính trọng và mong muốn một năm mới hạnh phúc. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, người Nhật đã bắt đầu thay đổi thói quen này, đặc biệt là trong bối cảnh nền kinh tế đang có nhiều biến động. Một xu hướng đáng chú ý là việc giảm chi tiêu cho thiệp chúc mừng năm mới. Bài viết này sẽ phân tích sâu về lý do tại sao người Nhật lại giảm gửi thiệp chúc mừng năm mới, và những xu hướng tiêu dùng khác trong dịp lễ Tết.
1. Khảo sát của Intage về chi tiêu dịp năm mới
Công ty nghiên cứu thị trường Intage, có trụ sở tại Tokyo, đã tiến hành một cuộc khảo sát từ ngày 29/11 đến ngày 2/12, với sự tham gia của 5.000 người trong độ tuổi từ 15 đến 79 trên khắp Nhật Bản. Mục đích của khảo sát là tìm hiểu xu hướng chi tiêu của người dân Nhật Bản trong mùa lễ hội cuối năm và đầu năm mới. Kết quả cho thấy một số xu hướng đáng chú ý về việc cắt giảm chi tiêu, trong đó chi tiêu cho thiệp chúc mừng năm mới (nengajo) là một trong những khoản chi bị giảm mạnh.
2. Những khoản chi bị cắt giảm
Theo khảo sát, thiệp chúc mừng năm mới là một trong những khoản chi bị cắt giảm nhiều nhất, với 10,8% người được hỏi cho biết họ sẽ giảm chi tiêu vào việc gửi thiệp năm mới. Điều này có thể lý giải bởi việc giá bưu thiếp tăng từ 63 yên lên 85 yên vào tháng 10 năm 2023. Mức giá này đã ảnh hưởng đến quyết định của nhiều người khi gửi thiệp, khiến họ phải cân nhắc kỹ càng hơn trước khi chi tiền cho các tấm thiệp mừng năm mới.
Bên cạnh việc giảm chi tiêu cho thiệp chúc mừng năm mới, người dân Nhật Bản còn cắt giảm một số khoản chi tiêu khác trong dịp Tết, bao gồm:
- Mua sắm túi may mắn và hàng giảm giá năm mới: 6,4% người tham gia khảo sát cho biết sẽ giảm chi tiêu cho các hoạt động này.
- Ăn ngoài: 5% người được khảo sát cho biết họ sẽ giảm chi phí cho các bữa ăn ngoài.
Những con số này phản ánh xu hướng tiết kiệm chi tiêu của người dân Nhật Bản trong bối cảnh nền kinh tế có dấu hiệu chậm lại.
3. Xu hướng gửi thiệp chúc mừng năm mới
Khảo sát của Intage cũng khảo sát thêm đối với 2.731 người đã gửi thiệp chúc mừng năm mới trong dịp đầu năm 2024 về dự định gửi thiệp vào năm 2025. Kết quả cho thấy:
- Khoảng bằng năm trước: 36,8% người được hỏi dự định gửi số lượng thiệp năm mới tương đương với năm trước.
- Giảm số lượng: 31,6% người tham gia khảo sát cho biết họ sẽ giảm số lượng thiệp chúc mừng năm mới.
- Không gửi bất kỳ thiệp nào: 13,6% người được khảo sát dự định không gửi thiệp mừng năm mới vào năm sau.
Điều này cho thấy một bộ phận đáng kể người dân Nhật Bản đang có ý định giảm hoặc ngừng hoàn toàn việc gửi thiệp chúc mừng năm mới. Sự thay đổi này có thể liên quan đến việc thay đổi thói quen giao tiếp của người dân, đặc biệt là giới trẻ, với sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng truyền thông xã hội và sự phổ biến của các phương thức giao tiếp kỹ thuật số.
4. Phân tích theo giới tính và độ tuổi
Khảo sát cũng chỉ ra sự khác biệt trong xu hướng gửi thiệp chúc mừng năm mới giữa các nhóm giới tính và độ tuổi. Cụ thể:
- Phụ nữ độ tuổi 40 và 50: Có xu hướng giảm số lượng thiệp gửi đi (34,1%).
- Phụ nữ độ tuổi 60 và 70: Tỉ lệ giảm số lượng thiệp gửi đi còn cao hơn, đạt 40,7%.
- Nam giới độ tuổi 20 và 30: Có tỉ lệ không gửi bất kỳ thiệp nào cao nhất (20,4%).
- Hơn một nửa cả nam và nữ trong độ tuổi 20 và 30: Đã không gửi thiệp chúc mừng năm mới vào năm 2024.
Các dữ liệu này cho thấy xu hướng cắt giảm việc gửi thiệp chúc mừng năm mới đang ngày càng phổ biến ở nhiều nhóm tuổi, đặc biệt là giới trẻ. Việc này phản ánh sự thay đổi trong thói quen giao tiếp và tiêu dùng của người dân Nhật Bản, khi họ hướng đến việc tiết kiệm chi phí và sử dụng các phương thức giao tiếp thay thế như email, tin nhắn, hay các bài đăng trên mạng xã hội.
5. Các hoạt động khác trong dịp năm mới
Mặc dù có sự giảm chi tiêu cho thiệp chúc mừng năm mới, người dân Nhật Bản vẫn duy trì nhiều hoạt động truyền thống trong dịp lễ Tết, thể hiện sự coi trọng các giá trị văn hóa. Một trong những hoạt động không thể thiếu trong dịp Tết là ăn “osechi ryori” – món ăn truyền thống của người Nhật trong những ngày đầu năm mới. Khảo sát cho thấy 42,8% người tham gia muốn thưởng thức món ăn này, đặc biệt là ở những người lớn tuổi (trên 60 tuổi) và phụ nữ thanh thiếu niên (47,1%).
Ngoài ra, tỉ lệ du lịch trong nước (kỳ nghỉ một đêm trở lên: 8,3%; đi trong ngày: 4%) gần như không thay đổi so với năm trước. Tuy nhiên, tỉ lệ “du lịch nước ngoài” đã tăng gần gấp đôi, đạt 1,3%, cho thấy một xu hướng đi du lịch quốc tế đang gia tăng trong dịp Tết.
Khảo sát của Intage cho thấy người dân Nhật Bản đang có xu hướng tiết kiệm chi tiêu trong dịp Tết Nguyên Đán, đặc biệt là việc cắt giảm chi phí gửi thiệp chúc mừng năm mới. Mặc dù sự tăng giá của bưu thiếp và sự thay đổi trong thói quen giao tiếp là những yếu tố tác động lớn, nhưng các hoạt động truyền thống như ăn “osechi ryori” và du lịch vẫn được duy trì. Điều này phản ánh sự cân bằng giữa việc tiết kiệm chi tiêu và bảo tồn các giá trị văn hóa trong dịp lễ Tết quan trọng này.