Đất nước Nhật Bản không chỉ được bao quanh bởi đại dương mà còn có hệ thống sông suối dày đặc. Do đó mà ngoài những loại cá biển đặc trưng còn có các loại cá nước ngọt rất ngon và hấp dẫn. Một trong số cá nước ngọt nổi tiếng là Ayu.
Cá Ayu hay có tên khác là “cá hương”, “cá ngọt” (Sweetfish), có tên khoa học là “Plecoglossus altivelis”, chúng là loài duy nhất thuộc giống Plecoglossus, họ Plecoglossidae. Đây là một trong những loại cá nước ngọt có giá trị nhất. Bởi có thể chế biến theo nhiều cách khác nhau và hương vị ngon tuyệt, loại cá này chiếm một vị trí đặc biệt trong đời sống của người Nhật.
Vốn dĩ, Ayu được sinh ra vào mùa thu. Sau đó, cá Ayu con sẽ trôi ra biển vào mùa đông, bơi lên thượng nguồn vào mùa xuân rồi xuất hiện ở các con sông Nhật Bản vào mùa hè. Vòng đời của cá Ayu rất ngắn, chỉ trong vòng 1 năm trải qua hết 4 mùa, sinh sản rồi sẽ chết đi.
Ayu trông giống như các loại cá bình thường khác, có kích thước khoảng 2-3 ngón tay và dài không quá một bàn tay. Điểm đặc biệt của cá Ayu là chỉ sống trong những con sông sạch nhất ở Nhật Bản. Do được sống hoàn toàn trong môi trường nước không bị nhiễm bẩn nên cá Ayu này không chỉ sạch mà phần thịt còn rất thơm và ngọt.
Ở Nhật Bản, để bảo toàn nguồn cá Ayu hàng năm thì việc đánh bắt cá Ayu là hành vi bị cấm, ngoại trừ một mùa cụ thể và đó là mùa hè. Có lẽ đó cũng chính là một trong những nguyên nhân lớn khiến cho loài cá này xuất hiện nhiều trên thị trường Nhật Bản vào mùa hè nóng nực.
Vào mùa hè, người Nhật cũng có thú vui cùng nhau câu cá Ayu với phương pháp rất độc đáo có tên là “Tomozuri”. Sự độc đáo và khéo léo của Tomozuri đã biến việc câu cá Ayu từ hành động đánh bắt bình thường trở thành thú vui giải trí được rất nhiều người dân Nhật ưa chuộng. Thay vì dùng mồi câu bình thường, Tomozuri sử dụng một chú cá Ayu sống để làm mồi. Dựa vào đặc tính hiếu thắng và rất coi trọng lãnh thổ riêng của loài cá này, người đi câu sẽ gắn lưỡi câu vào chú cá Ayu mồi, cuối lưỡi câu có đính mọc chiếc móc sắt dài. Khi cá Ayu mồi bơi vào lãnh thổ của một đàn Ayu bất kì, những cá thể trong đàn sẽ lập tức xông tới tấn công Ayu mồi. Chính vào lúc đó, những chú Ayu hiếu chiến này sẽ bị “dính bẫy”, gắn chặt vào chiếc móc sắt ở cuối lưỡi câu.
Ngoài cách này, người Nhật còn có một số cách bắt cá Ayu khác. Ở sông Nagara, tỉnh Gifu, lửa được đốt lên để thu hút cá tới gần thuyền, sau đó người ta thả chim cốc đã được huấn luyện để bắt cá và đem về thuyền. Đây là phương pháp đánh bắt cá có lịch sử 1.300 năm.
Mặc dù Ayu là một trong những loại cá đắt tiền và được ưa chuộng số một tại Nhật Bản, nhưng, cách thức chế biến món cá này lại vô cùng giản dị, chủ yếu chỉ đem nướng muối. Cá Ayu sẽ được xiên tre và nướng muối trên lửa than. Vị tinh khiết, thơm ngọt không pha lẫn tạp chất của thịt cá Ayu kết hợp cùng chút muối mằn mặn, cùng hương củi thanh thanh đã tạo nên một món ăn vô cùng hấp dẫn.
Giống như hoa anh đào là biểu tượng mùa xuân thì loài cá Ayu và các món ăn từ loài cá này cũng được ví như biểu tượng mùa hè ở Nhật Bản. Đặc biệt, ở Nhật Bản vào mùa hè thường có rất nhiều lễ hội, nhất là lễ hội Arashiyama diễn ra vào ngày 14/6 năm nay. Đây là dịp mọi người cùng nhau câu cá Ayu ở sông Hozu, nướng cá và thưởng thức món đặc sản mùa hè này.
Không chỉ có các quầy bán cá Ayu nướng trên đường phố, hay ở lễ hội mà món cá này cũng xuất hiện trong thực đơn nhiều nhà hàng ở Nhật Bản vào mùa hè. Tất nhiên, ở nhà hàng thì món cá Ayu sẽ được chế biến thành nhiều món khác nhau như: Sashimi, Sushi,… tạo nên hương vị đa dạng hơn cho người thưởng thức.
Nếu có dịp du lịch Nhật Bản, du khách đừng bỏ qua cơ hội trải nghiệm hương vị thơm ngon từ cá Ayu nhé! Chắc chắn du khách sẽ phải “ghiền” ngay thôi.
