Nhật Bản, xứ sở nổi tiếng với văn hóa truyền thống, công nghệ hiện đại và nền ẩm thực độc đáo, đang phát triển một xu hướng du lịch mới mang tên du lịch lên men. Đây không chỉ là một cách thưởng thức các món ăn đặc trưng mà còn là hành trình khám phá lịch sử, văn hóa và nghệ thuật chế biến thực phẩm lên men – một phần không thể thiếu trong đời sống của người Nhật qua hàng ngàn năm.
1. Lên men – Truyền thống nghìn năm của Nhật Bản
Quá trình lên men là một trong những kỹ thuật chế biến lâu đời nhất của loài người, nhưng ở Nhật Bản, nó đã được nâng tầm thành một nghệ thuật. Các sản phẩm như tương miso, nước tương (shoyu), natto, rượu sake, và cả narezushi không chỉ là thực phẩm, mà còn là biểu tượng của sự sáng tạo và tinh thần tôn trọng thiên nhiên.
Người Nhật tin rằng quá trình lên men không chỉ làm phong phú hương vị mà còn mang lại giá trị dinh dưỡng cao, tốt cho sức khỏe. Chẳng hạn, miso và natto rất giàu men vi sinh, giúp hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch. Điều này đã góp phần quan trọng trong việc định hình nền ẩm thực Nhật Bản, nơi các món ăn không chỉ ngon mà còn lành mạnh.
2. Những điểm đến nổi bật của du lịch lên men
2.1. Nhà máy Hatcho Miso (Aichi)
Tọa lạc tại thành phố Okazaki, nhà máy Hatcho Miso có lịch sử gần 700 năm. Nơi đây nổi tiếng với quy trình sản xuất miso thủ công trong các thùng gỗ khổng lồ, được nén dưới sức nặng của những kim tự tháp đá nặng hàng tấn. Quá trình lên men kéo dài suốt hai năm, tạo ra loại miso đậm đà, giàu dinh dưỡng.
Du khách không chỉ được tận mắt chứng kiến quy trình sản xuất mà còn có cơ hội tham gia các buổi workshop làm miso, nơi họ học cách kết hợp đậu nành, muối và men koji để tạo ra loại tương đặc trưng này.
2.2. Xưởng sản xuất rượu Sake Nada (Hyogo)
Nada, một vùng nổi tiếng với nghề sản xuất rượu sake, là điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình du lịch lên men. Các nhà máy ở đây sử dụng nguồn nước tinh khiết từ núi Rokko và gạo chất lượng cao để ủ ra loại sake thơm ngon.
Một số nhà máy còn cung cấp dịch vụ tham quan với hướng dẫn viên, giúp du khách hiểu rõ hơn về quy trình từ chọn nguyên liệu, hấp, ủ men đến đóng chai. Du khách có thể thưởng thức các loại sake với hương vị đa dạng, từ nhẹ nhàng, tinh tế đến đậm đà, nồng nàn.
2.3. Kawaramachi Izumiya (Gifu)
Tại đây, du khách có cơ hội thưởng thức narezushi, loại sushi lên men cổ xưa nhất Nhật Bản. Narezushi được chế biến từ cá hương ayu – một loại cá chỉ sống ở các con sông sạch – được ủ cùng cơm và muối trong nhiều tháng.
Nhà hàng Kawaramachi Izumiya không chỉ phục vụ món ăn truyền thống này mà còn giới thiệu về lịch sử và ý nghĩa văn hóa của nó, mang lại trải nghiệm độc đáo cho du khách.
2.4. Trung tâm lên men Handa (Aichi)
Handa là trung tâm văn hóa lên men nổi tiếng tại Nhật Bản. Tại đây, du khách có thể tham gia các tour tham quan kết hợp, trải nghiệm quy trình làm nước tương, tương miso và cả rượu sake. Trung tâm này cũng tổ chức các buổi giao lưu với các nghệ nhân, nơi du khách được nghe kể về lịch sử của nghề lên men, những khó khăn và sự sáng tạo trong việc duy trì truyền thống qua nhiều thế kỷ.
3. Các hoạt động hấp dẫn trong du lịch lên men
- Tham quan các nhà máy truyền thống: Nhiều nhà máy sản xuất thực phẩm lên men tại Nhật Bản mở cửa đón khách, cung cấp các tour tham quan chi tiết. Du khách có thể tìm hiểu từng công đoạn sản xuất, từ khâu chọn nguyên liệu, ủ men cho đến khi ra sản phẩm cuối cùng.
- Tham gia Workshop làm thực phẩm lên men: Tại các nhà máy hoặc trung tâm văn hóa, du khách được hướng dẫn cách làm các món ăn lên men như miso, natto hoặc rượu sake. Đây là hoạt động thú vị, giúp du khách hiểu rõ hơn về giá trị của sự tỉ mỉ và kiên nhẫn trong nghệ thuật lên men.
- Thưởng thức các món ăn lên men: Du lịch lên men không chỉ là học hỏi mà còn là cơ hội để thưởng thức các món ăn đặc trưng. Mỗi vùng của Nhật Bản đều có các sản phẩm lên men riêng biệt, mang hương vị độc đáo không nơi nào có.
- Tham quan bảo tàng lên men: Một số địa phương còn có bảo tàng chuyên giới thiệu về lịch sử và vai trò của lên men trong văn hóa Nhật Bản. Bảo tàng cung cấp các thông tin chi tiết, từ nguồn gốc, cách phát triển đến các loại thực phẩm lên men hiện đại.
4. Lợi ích của du lịch lên men
4.1. Bảo tồn văn hóa truyền thống
Ngành công nghiệp lên men là biểu tượng của sự kế thừa và phát triển văn hóa Nhật Bản. Các hoạt động du lịch liên quan giúp bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống, đồng thời tạo động lực để các nghệ nhân tiếp tục cống hiến.
4.2. Góp phần phát triển kinh tế địa phương
Du lịch lên men không chỉ thúc đẩy ngành dịch vụ mà còn tạo việc làm và gia tăng thu nhập cho các địa phương, đặc biệt là các vùng nông thôn nơi tập trung nhiều nhà máy sản xuất thực phẩm lên men.
4.3. Tăng cường nhận thức về sống xanh
Các sản phẩm lên men thường được chế biến từ nguyên liệu tự nhiên, không sử dụng hóa chất độc hại. Du lịch lên men góp phần nâng cao nhận thức về môi trường và lối sống bền vững.
4.4. Cải thiện sức khỏe
Thực phẩm lên men nổi tiếng với nhiều lợi ích sức khỏe như cải thiện tiêu hóa, hỗ trợ miễn dịch và cung cấp nhiều chất dinh dưỡng. Điều này khiến các món ăn lên men ngày càng được yêu thích, không chỉ tại Nhật Bản mà trên toàn thế giới.
5. Tương lai của du lịch lên men tại Nhật Bản
Sự thành công của các chương trình thử nghiệm do Ủy ban Điều hành Du Lịch Lên Men tổ chức cho thấy tiềm năng phát triển lớn của xu hướng này. Theo báo cáo năm 2023, xuất khẩu nước tương Nhật Bản đạt 10 tỷ yên, minh chứng cho sự quan tâm ngày càng tăng đối với các sản phẩm lên men truyền thống.
Trong tương lai, Nhật Bản dự kiến sẽ mở rộng các tour du lịch kết hợp giữa ẩm thực và văn hóa lên men, tạo nên những trải nghiệm độc đáo và bền vững. Với sự đầu tư kỹ lưỡng và sự quan tâm từ du khách quốc tế, du lịch lên men không chỉ là xu hướng nhất thời mà còn là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch của đất nước Mặt Trời Mọc.