Nhật Bản không chỉ nổi tiếng về những địa danh du lịch hay ẩm thực mà còn tự hào với những bộ môn thể thao truyền thống. Có thể kể đến các môn võ Karate hay Judo, nhưng mang tư tưởng nhân sinh sâu xa hơn cả là Kendo.
Kendo là môn kiếm đạo chứa đựng với nhiều với những sự kiện lịch sử quan trọng của Nhật Bản và tinh hoa văn hóa nơi đây. Trong tiếng Nhật, “Ken” có nghĩa là “kiếm”, “Do” có nghĩa là “đạo”; “Kendo” là “kiếm đạo” hay “Đạo dùng kiếm”. Đây là một môn võ thuật đánh kiếm hiện đại của Nhật Bản kế thừa và phát triển từ các kỹ thuật truyền thống của kiếm sĩ Nhật Bản (Samurai).
Kendo hiện đại đòi hỏi rất cao về thể chất cũng như tinh thần. Vì là một môn khá dễ gây thương tích nặng nên khi thi đấu dụng cụ bảo vệ rất quan trọng. Võ phục Kendo là bộ trang phục truyền thống của Nhật Bản, bộ giáp bảo vệ cơ thể, mũ trùm đầu bằng kim loại có che mặt và cổ. Kendo là sự kết hợp hoàn hảo giữa kiếm đạo và thể thao, nó không chỉ là một môn thể thao bình thường mà còn là bộ môn giúp phát triển nhãn quan phong phú về cuộc sống, là một nét đẹp của kiếm đạo và nhân phẩm người kiếm sĩ.
Lịch sử Kendo
Kendo được hình thành từ cuối thời kỳ Meiji tức là vào khoảng thế kỷ 19, nhằm tập luyện cho các chiến binh Samurai. Sau cách mạng Meiji năm 1868, tầng lớp Samurai bị xóa bỏ, Thiên hoàng ban hành lệnh cấm đeo kiếm đã khiến cho Kendo suy tàn nhanh chóng. Tuy nhiên, sau cuộc kháng cự không thành của các Samurai đã mang lại sự phục hồi cho Kendo trong lực lượng cảnh sát thủ đô. Sau chiến tranh thế giới thứ II, Kendo được khôi phục và được coi là môn thể thao chính thức vào năm 1946.
Từ năm 1975, mục đích của Kendo được đề ra bởi Liên đoàn Kendo Nhật Bản là để “trui rèn nhân cách con người thông qua đường kiếm”. Tuy nhiên, Kendo kết hợp các giá trị võ thuật với các yếu tố thể thao, có người luyện tập ưa thích phần võ thuật cũng có người chuộng phần thể thao. Liên đoàn Kendo quốc tế (The International Kendo Federation – FIK) được thành lập vào năm 1970 và giải Vô địch Kendo Thế giới được tổ chức 3 năm một lần và lần đầu tiên tại Nippon Budokan trong cùng năm đó.
Tư tưởng của Kendo
Kendo được hiểu là “đạo của kiếm sĩ” với tư tưởng rèn luyện nhân cách con người qua nguyên tắc sử dụng cây kiếm. Mục đích của tập luyện Kendo chính là nâng cao thể lực, tinh thần cũng như phát triển văn hóa Nhật Bản, tính cách, trau dồi nghị lực.
Để đường kiếm sắc bén và chuẩn xác, người luyện tập Kendo phải trải qua thời gian tập luyện nghiêm khắc, kèm với rèn luyện trí óc để đạt được độ tập trung cao, và một sức mạnh ổn định để điều khiển đường kiếm. Bên cạnh đó trong thi đấu, người học Kendo cần phải học sự tôn trọng, không khinh thường đối thủ.
Về cơ bản, kiếm đạo được thể hiện trong 4 chữ: “Khí, Kiếm, Thể, Nhất”. Khí là khí công, kiếm là vũ khí, thể là thể lực và nhất là hợp nhất. Luyện Kendo phải làm sao cho chân khí nhập vào kiếm, phối hợp với sức mạnh cơ thể để những uy lực đó trở thành một.
Một kiếm sĩ Kendo thượng thừa dường như không bao giờ tuốt kiếm ra khỏi vỏ vì chỉ nhìn tư cách của họ, kẻ đối diện thường sẽ bị khuất phục. Lúc chẳng đặng đừng, một kiếm sĩ Kendo thượng thừa chỉ vừa tuốt kiếm ra khỏi vỏ, thậm chí chưa tuốt hết khỏi vỏ thì đối phương có thể ngã gục. Đường kiếm nhanh hơn cả tia chớp. Khi võ sĩ Kendo vung kiếm, nghe tiếng gió lướt đi, người ta cũng có thể biết được trình độ của võ sĩ ấy. Càng ở cấp càng cao, võ sĩ Kendo càng thủ thế lâu và lặng lẽ.
Người học Kendo không chỉ được luyện tập về kỹ thuật mà còn hướng đến một lẽ cao hơn, đó là “Đạo”. Cũng vì thế mà ngay từ khi nhập môn, võ sĩ Kendo đã được truyền dạy 5 đức tính: Nhân đức (học Kendo để thực hiện mục tiêu nhân đức, tự cảm hóa và cảm hóa cho người khác, hướng đến sự nhân hậu); Công bằng chính trực (bênh vực những kẻ cô thế, công bằng và tôn trọng lẽ phải); Tư cách cao thượng (giữ mình ở trên những hận thù nhỏ nhen); Trí tuệ minh mẫn (nhận định được lẽ phải và sự tốt đẹp ở đời); và Trung tín (luôn có lòng trung thành với mục tiêu cao cả, với đạo lý và giữ chữ tín ở đời).
Võ phục và dụng cụ luyện tập Kendo
Võ phục của Kendo có trang phục mặc ngoài là áo giáp (Bogu) và nón giáp (Men). Mặc bên trong Bogu là áo khoác (Kendogi hoặc Keikogi) và một loại quần có dây buộc ở thắt lưng với 2 ống quần rất rộng để kiếm sĩ thuận tiện trong di chuyển trên luyện tập và thi đấu (Hakama). Bên dưới nón men, người ta sẽ quấn khăn Tenugui nhằm mục đích thấm hút mồ hôi và giữ cho nón giáp ít bị di chuyển.
Ngoài ra phần cẳng tay, cổ tay và bàn tay được bảo vệ bằng loại găng tay dài, dày và có đệm (Kote) và phần hông, phần eo và trước háng cũng được bảo vệ bằng giáp Tare.
Thanh kiếm tre Shinai được dùng thay thế cho thanh kiếm Nhật Katana trong tập luyện và nó được làm từ bốn thanh tre ghép lại, giữ chặt với nhau bằng các miếng da. Đôi khi chúng ta sẽ thấy người học Kendo sử dụng kiếm gỗ (Bokuto). Ngoài ra, giáp và nón là không thể thiếu để bảo vệ những yếu điểm của cơ thể là đầu, cổ và ngực bụng, tay chân khỏi tác động của kiếm khi luyện tập.
Quá trình luyện tập Kendo
Một điểm đặc biệt của Kendo đó là quá trình tập luyện “khá ồn ào” khi so sánh với các môn võ hay các môn thể thao khác. Bởi các kendoka (học viên, người luyện tập) thường sử dụng tiếng thét để biểu lộ tinh thần thi đấu và đe doạ đối phương. Đồng thời, các kendōka cũng sử dụng các bước dậm chân để tăng thêm sức mạnh của đòn đánh.
Cũng giống như các môn võ thuật khác của Nhật Bản, các Kendoka tập luyện và thi đấu với chân không. Vì vậy Kendo được tập luyện lý tưởng nhất là ở trong các võ đường hoặc nhà thi đấu Dōjō lớn với sàn gỗ sạch và có độ đàn hồi tốt cho động tác dậm chân Fumikomi-ashi.
Theo như truyền thống của kiếm đạo Nhật Bản là nhất chiêu tất sát (chỉ cần một chiêu là giết được đối thủ), vì vậy các đòn đánh của kiếm đạo thường nhằm vào những chỗ hiểm yếu trên cơ thể. Đó là chém vào đỉnh đầu, chém vào hông nơi giữa xương sườn và xương chậu, chém vào cổ tay và đâm vào cổ họng. Tập luyện Kendo ngày nay các Kendoka cũng tập trung vào các điểm đánh này và các điểm này đều có giáp bảo vệ. Những mục tiêu cụ thể là men, sayu-men hoặc yoko-men (bên trái hoặc bên phải phía trên đỉnh đầu), cổ tay bên phải vào bất cứ lúc nào hoặc cổ tay bên trái khi tay đang ở trên cao, và phần hông bên trái hoặc bên phải dō. Đòn đâm (Tsuki) chỉ được phép đâm vào cổ họng. Tuy nhiên với những cú đâm trượt vào cổ họng rất nguy hiểm, có thể gây chấn thương nghiêm trọng, vì vậy những đòn đâm này được giới hạn chỉ cho những người ở cấp độ 1 trở lên.
Khi một Kendoka bắt đầu tập luyện với giáp, các bài tập luyện có thể là một hoặc tất cả các bài tập sau: Kiri-kaeshi (Chém liên tục bên trái và bên phải của Men bằng 4 bước tiến và 5 bước lùi, mục đích là tập luyện để giữ vững trọng tâm, khoảng cách và các kỹ thuật, đồng thời cũng để nâng cao tinh thần và thể lực; Waza-geiko (Các kỹ thuật, chiến thuật tập luyện để các Kendoka rèn luyện và chuẩn hoá các kỹ thuật trong Kendo); Kakari-geiko (Đánh nhanh, liên tục và mạnh mẽ trong một khoảng thời gian ngắn, mục đích để rèn luyện sự tỉnh táo và sẵn sàng trong mọi đòn đánh, đồng thời cũng để nâng cao tinh thần và thể lực); Ji-geiko (Đánh tự do, sử dụng tất cả những gì mình học được để thi đấu với người cùng tập); Gokaku-geiko (Tập luyện giữa 2 Kendoka có cùng đẳng cấp); Hikitate-geiko (Tập luyện dưới sự hướng dẫn của kendoka cấp cao hơn); và Shiai-geiko (Thi đấu có trọng tài).
Hi vọng, qua bài viểt này, du khách có thêm sự hiểu biết về Kendo và những nét văn hóa truyền thống của “xứ sở hoa anh đào”. Hãy thực hiện ngay một chuyến du lịch Nhật Bản để có sự khám phá và trải nghiệm thực tế nhé!