Nhật Bản từ lâu nổi tiếng với hệ thống giáo dục đặc biệt, nơi các hoạt động ngoại khóa không chỉ là phần bổ sung mà còn là một phần quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách của học sinh. Những câu lạc bộ thể thao, văn hóa, và nghệ thuật thường xuyên xuất hiện trong các bộ anime, manga, hay các bộ phim Nhật Bản, khắc họa rõ nét vai trò của chúng trong đời sống học đường. Tuy nhiên, một quyết định mới đây tại thành phố Kobe đang làm dấy lên nhiều tranh cãi khi Hội đồng Giáo dục Thành phố tuyên bố loại bỏ tất cả các hoạt động ngoại khóa tại các trường trung học công lập kể từ năm học tới.
1. Quyết định lịch sử từ thành phố Kobe
Theo thông báo từ Hội đồng Giáo dục Thành phố Kobe, từ mùa xuân năm sau, tất cả các hoạt động ngoại khóa tại các trường trung học công lập sẽ không còn được tổ chức nữa. Đây là một quyết định đột ngột và đi ngược lại với truyền thống lâu đời của Nhật Bản về việc coi trọng hoạt động ngoại khóa trong trường học. Trong xã hội Nhật Bản, nếu học sinh không tham gia vào các câu lạc bộ hoặc đội thể thao của trường, họ sẽ bị gán mác là “kitaku-bu” – một danh xưng không mấy dễ chịu, ám chỉ một học sinh cô đơn, không hòa nhập với cộng đồng.
Tuy nhiên, với tình hình xã hội và giáo dục hiện tại, Kobe đã quyết định thay đổi, và lý do đằng sau quyết định này chủ yếu xoay quanh hai yếu tố: tỷ lệ sinh giảm và khối lượng công việc của giáo viên.
2. Lý do quyết định loại bỏ các hoạt động ngoại khóa
2.1 Tỷ lệ sinh giảm
Một trong những nguyên nhân chính khiến các hoạt động ngoại khóa không thể tiếp tục duy trì là tình trạng tỷ lệ sinh giảm mạnh ở Nhật Bản. Những năm gần đây, số lượng học sinh trong các trường học đang giảm dần, và việc chia nhỏ học sinh vào các câu lạc bộ đã dẫn đến tình trạng một số câu lạc bộ thiếu hụt thành viên nhưng vẫn phải duy trì hoạt động. Điều này không chỉ tạo ra sự thiếu hiệu quả mà còn gây khó khăn trong việc tổ chức các hoạt động một cách có chất lượng.
2.2 Khối lượng công việc của giáo viên
Một lý do khác không kém phần quan trọng là khối lượng công việc của giáo viên, đặc biệt là những người giảng dạy và giám sát các hoạt động ngoại khóa. Tại Nhật Bản, giáo viên làm việc với thời gian rất dài, không chỉ trong giờ học mà còn phải giám sát các hoạt động ngoại khóa vào cuối tuần và các ngày trong tuần. Điều này khiến nhiều giáo viên gặp phải tình trạng căng thẳng và làm việc quá sức. Hội đồng Giáo dục lo ngại rằng việc duy trì các hoạt động ngoại khóa trong bối cảnh này có thể dẫn đến tình trạng quá tải cho đội ngũ giáo viên.
3. Giải pháp thay thế: Kobe Katsu
Mặc dù quyết định loại bỏ các hoạt động ngoại khóa tại trường học đã được đưa ra, Hội đồng Giáo dục Thành phố Kobe không muốn học sinh hoàn toàn thiếu các cơ hội tham gia vào các hoạt động này. Thay vào đó, họ đã đề xuất một mô hình mới mang tên Kobe Katsu, với mục đích cung cấp cho học sinh sự tự do lựa chọn và tham gia vào các hoạt động ngoại khóa thông qua các đơn vị tổ chức thể thao và văn hóa ngoài trường học.
Theo kế hoạch, các đơn vị này sẽ có quyền thuê cơ sở vật chất của các trường học, chẳng hạn như sân thể thao hoặc hội trường, để tổ chức các lớp học ngoại khóa cho học sinh. Điều này sẽ tạo ra một mô hình học tập linh hoạt hơn, giúp học sinh có thể tham gia vào các hoạt động mà mình thực sự yêu thích và phù hợp với sở thích, nhu cầu cá nhân. Đây là một giải pháp nhằm khắc phục những bất cập trong việc tổ chức các câu lạc bộ trong trường học, đồng thời đảm bảo học sinh không bị thiếu cơ hội phát triển ngoài giờ học chính khóa.
4. Mối quan ngại về chi phí
Tuy nhiên, một trong những lo ngại lớn đối với mô hình Kobe Katsu là vấn đề chi phí. Các đơn vị tổ chức ngoài trường học có thể là những tổ chức tư nhân hoặc phi lợi nhuận, và học phí để tham gia các lớp học này có thể sẽ cao hơn so với các hoạt động ngoại khóa do nhà trường tổ chức. Điều này có thể tạo ra sự phân biệt giữa các học sinh, khi những học sinh có điều kiện sẽ có cơ hội tham gia vào các lớp học tốt hơn, trong khi những học sinh có hoàn cảnh khó khăn sẽ khó tiếp cận các hoạt động ngoại khóa.
5. Thời gian tạm chấm dứt: 2026
Theo lịch trình hiện tại, các hoạt động ngoại khóa do nhà trường tổ chức sẽ hoàn toàn bị loại bỏ khỏi các trường công lập ở Kobe vào tháng 8 năm 2026. Đây là một quyết định đầy thách thức và sẽ có ảnh hưởng sâu rộng đến cả hệ thống giáo dục và xã hội Nhật Bản. Dù có sự thay đổi này, câu hỏi lớn vẫn là liệu học sinh sẽ được hưởng lợi từ mô hình mới hay liệu sẽ có những vấn đề tiềm ẩn trong quá trình thực hiện.
Quyết định của Kobe về việc loại bỏ các hoạt động ngoại khóa trong trường học mở ra một cuộc tranh luận lớn về vai trò của các hoạt động này trong giáo dục Nhật Bản. Trong khi một số người cho rằng đây là bước đi cần thiết để đối phó với các thách thức của xã hội hiện đại, thì những người khác lại lo ngại về việc học sinh sẽ mất đi một phần quan trọng trong quá trình phát triển toàn diện. Việc chuyển sang mô hình Kobe Katsu có thể tạo ra nhiều cơ hội mới, nhưng cũng không thiếu những vấn đề cần giải quyết, đặc biệt là về mặt chi phí và sự công bằng trong giáo dục.
