Khi đến với Nagasaki, thành phố phải chịu thảm họa bom nguyên tử trong chiến tranh thế giới thứ hai, du khách không chỉ thăm đài tưởng niệm hòa bình mà còn tham dự những lễ hội đậm chất Nhật Bản, trong đó nổi bật là Lễ hội Nagasaki Kunchi.

Quay ngược lịch sử về thời Edo, thời điểm Nhật Bản thi hành chính sách bế quan tỏa cảng với các quốc gia bên ngoài, Nagasaki là thành phố duy nhất của đất nước “mặt trời mọc” được quyền giao thương với Trung Quốc và Hà Lan. Chính vì sự giao thoa văn hóa giữa phương Tây và phương Đông, thành phố cảng biển là nơi sinh ra các lễ hội văn hóa mang bầu không khí hài hòa giữa phương Tây và nét văn hóa truyền thống. Nagasaki Kunchi là một lễ hội mang những điểm nhấn đặc sắc về sự hài hòa giữ hai văn hóa đó.

Lễ hội Nagasaki Kunchi là lễ hội được tổ chức hàng năm tại đền Suwa trong 3 ngày 7- 8 – 9 tháng 10 hàng năm. Lễ hội này được tổ chức trong khoảng 400 năm và kết hợp các khía cạnh khác nhau của văn hoá Trung Quốc và Hà Lan, đóng vai trò quan trọng trong lịch sử của thành phố.

Theo tín ngưỡng dân gian Nhật Bản, trong tháng 9 âm lịch sẽ có 3 ngày quan trọng là 9, 19 và 29 được gọi là “Sankunichi”. Đặc biệt, ngày 9 tháng 9 được gọi là “Choyo no Sekku” hay “Kiku no Sekku” theo cách tính của hệ thống Gosekku. Từ “Kunichi” ở đây có nghĩa là “ngày 9”. Theo đó, các lễ hội mùa thu được tổ chức trong ngày 9 sẽ được gọi là O-Kunichi. Đồng thời, mùa thu cũng là mùa thu hoạch của nhà nông. Sau khi thu hoạch, người nông dân sẽ dâng lên các vị thần những sản vật ngon nhất để thể hiện lòng biết ơn. Do đó, ngày dâng phẩm vật cho thần linh được gọi là “Kunichi”, đồng âm với cách gọi “ngày 9”. Từ “Kunchi” trong lễ hội Nagasaki Kunchi được cho rằng có nguồn gốc từ hai giả thuyết trên.

Người dân thành phố Nagasaki còn dành cho lễ hội này một tên gọi trìu mến khác là O-Suwa-san với ý nghĩa tôn vinh vị thần Ujigami của địa phương được thờ phụng tại đền Suwa. Từ năm 1634, nhằm chống lại trào lưu theo đạo Thiên chúa đang diễn ra tại đây, nhà cầm quyền Nagasaki đã ra sức ủng hộ việc phát triển lễ hội này bằng việc cho phép hai vũ nữ đến đền Suwa để dâng lên thần linh điệu múa Komai, một điệu múa trong kịch Kyogen. Từ đó, các khu dân cư trong thành phố bắt đầu tranh nhau thể hiện các điệu múa đặc sắc để dâng lên thần linh. Mỗi khu dân cư đều mang đến lễ hội những điểm đặc sắc nhất của khu vực mình thông qua một nghi thức gọi là “Hono-odori”. Hono-odori đã được công nhận là di sản văn hóa dân gian và trở thành điểm nhấn của lễ hội.

Thành phố Nagasaki vốn có 77 phường được gọi là “Cho” nhưng mỗi năm chỉ có từ 5 đến 7 phường, được gọi là “Odori-cho”, luân phiên tham gia trình diễn trong lễ hội. Do đó, trung bình cách khoảng 7 năm thì một Odori-cho mới có dịp thể hiện nét đặc sắc của mình. Đây cũng là một điểm đặc biệt khiến lễ hội luôn tạo cảm giác mới mẻ, hứng thú cho du khách.

Những buổi trình diễn của các Odori-cho được tổ chức ở 4 sân khấu chính là: đền Suwa, đền Otabisho, đền Yasaka và đền Kokaido trong các buổi sáng và tối từ ngày 7 đến ngày 9.

Trong buổi khai mạc vào 7 giờ sáng ngày 7/10 tại quảng trường trước đền Suwa, các Odori-cho sẽ lần lượt trình diễn Hono-odori trong tiếng nhạc, tiếng trống, tiếng sáo rộn ràng cùng với tiếng reo hò náo nhiệt. Nội dung nghệ thuật mà các Odori-cho mang đến cho lễ hội rất đa dạng và phong phú, cho thấy được sự tiếp biến văn hóa độc đáo chỉ có ở thành phố Nagasaki.

Ngoài các điệu múa mang đậm tính truyền thống, du khách không thể bỏ qua các điệu múa mang đậm văn hóa Trung Hoa như: Tosen Matsuri và Ja Odori, điệu múa Oranda mune là điệu múa tái hiện lịch sử giao thương của Nhật Bản và Hà Lan có từ những thế kỷ 17.

Đặc biệt, với những du khách Việt Nam, điệu múa Go-shuinsen là điệu múa không thể bỏ qua khi đến với lễ hội Nagasaki Kunchi. Điệu múa tái hiện lại cảnh thương nhân kiệt xuất Sotaro Araki đưa công chúa Ngọc Hoa, vốn là con gái của chúa Nguyễn Phúc Nguyên về quê hương. Mối lương duyên này được người Nhật rất trân trọng và công chúa cũng được người Nhật với cái tên trìu mến là “Anio-san”.

Bên cạnh hoạt động múa và khiêu vũ, trong lễ hội cũng diễn ra hoạt động diễu hành rước kiệu thần đến đền Otabi Sou hay còn gọi là Okudari (rước thần xuống núi).

Có thể nói, với trọng tâm là các nghi lễ dân gian đặc sắc, Nagasaki Kunchi cũng như nhiều lễ hội địa phương khác, có thể khiến bất cứ người Nhật nào cũng cảm thấy tự hào và càng thêm yêu mến quê hương đất nước.

“Trăm nghe không bằng một thấy”, nếu có dịp du lịch Nhật Bản, du khách hãy thử một lần tham gia lễ hội đầy màu sắc này nhé!