Chân núi ngập rác, ùn tắc giao thông, khách du lịch ăn mặc không phù hợp… là thực trạng đang diễn ra hàng ngày tại núi Phú Sĩ ở Nhật Bản. Ngọn núi này đang phải đối mặt với tình trạng quá tải khách du lịch trong những năm gần đây. Lượng khách quá đông đã dẫn đến mức độ ô nhiễm cực độ và các vấn đề khác.
Núi Phú Sĩ “kêu cứu”
Khi núi Phú Sĩ được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là Di sản Thế giới vào năm 2013, cơ quan cố vấn của UNESCO đã cảnh báo về tình trạng quá tải du lịch và tính cấp thiết của việc quản lý du khách.
Tuy nhiên, số lượng du khách muốn chinh phục đỉnh núi không ngừng tăng. Theo chính quyền tỉnh Yamanashi, số lượng du khách đến trạm đi bộ đường dài thứ năm nổi tiếng của ngọn núi đã tăng hơn gấp đôi – từ 2.000.000 khách năm 2012 lên hơn 5.000.000 khách vào năm 2019.
Mùa leo núi hàng năm – bắt đầu từ tháng 7 – kéo dài chỉ vài tháng. Trong năm 2023, ngọn núi này đã thu hút khoảng 65.000 người đi bộ đường dài lên đỉnh, tăng 17% so với năm 2019.
Sau đại dịch COVID-19, núi Phú Sĩ đã đón hàng nghìn khách đến tham quan. Trong bối cảnh kỷ niệm 10 năm núi Phú Sĩ được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới, giới chức đang lo ngại vấn nạn môi trường ở ngọn núi nổi tiếng này sẽ càng trở nên tồi tệ hơn.
Trong số 10 trạm đi bộ đường dài của núi Phú Sĩ, trạm thứ 5 – được gọi là “Gogome” – đã trở thành điểm đến phổ biến với 90% du khách leo núi. Cũng bởi vậy mà trạm Gogome đã gặp phải nhiều vấn đề như gây ô nhiễm rác thải và ùn tắc.
Do nhạc sĩ Sazanami Iwaya sáng tác vào năm 1911, bài hát “Fuji no Yama” (Núi Phú Sĩ) đã tôn vinh địa điểm du lịch nổi tiếng này. Lời bài hát đã miêu tả khung cảnh ngoạn mục của ngọn núi này, gọi đây là ngọn núi hùng vĩ nhất Nhật Bản, với đỉnh núi nhô lên khỏi dải mây trắng huyền diệu, như nàng thiếu nữ khoác lên mình bộ Kimono tuyết.
Đáng tiếc, với tình trạng quá tải khách du lịch như hiện nay, những hình ảnh trong bài hát không còn thơ mộng và thiêng liêng nữa.
Theo ông Kiyotatsu Yamamoto, chuyên gia về công viên quốc gia và núi Phú Sĩ tại Đại học Tokyo, nhiều người đi bộ đường dài dày dạn kinh nghiệm đã không còn muốn trải nghiệm leo núi Phú Sĩ. “Tình trạng ùn tắc ở những con đường mòn trên núi là nguyên nhân chính khiến người leo núi không hài lòng. Những người đi bộ đường dài muốn ngắm bình minh đều tụ tập gần đỉnh núi. Họ phải mất 4 giờ để leo lên đoạn đường mà trước đó họ chỉ cần leo lên trong vòng 2 giờ”.
Vito Fung Yiu Ting, du khách đến từ Hồng Kông cho biết, anh đã đặt nhà nghỉ trên núi Phú Sĩ ít nhất 3 tháng trước chuyến đi. Anh chia sẻ: “Tôi biết rằng phía trên sẽ rất đông, nhưng điều đó cũng mang lại trải nghiệm đáng giá”.
Tuy nhiên, không phải khách du lịch nào cũng chuẩn bị tốt kế hoạch trước đó. Những nhà leo núi ít kinh nghiệm có nguy cơ sốc độ cao và bị hạ thân nhiệt.
Ông Kiyotatsu Yamamoto cho biết thêm rằng một số người đi bộ đường dài thiếu kinh nghiệm thậm chí còn phải qua đêm trong nhà vệ sinh để giữ ấm, vứt bỏ thiết bị leo núi trên đường mòn hoặc cắm trại ở khu vực cấm.
Ông Masatake Izumi, quan chức tỉnh Yamanashi, chuyên gia về đỉnh núi Phú Sĩ, cũng đã lên tiếng về tình trạng này. Ông nói: “Quá tải du khách, rác thải, lượng khí thải C02 tăng và những người leo núi thiếu kinh nghiệm đang trở thành vấn nạn lớn nhất mà Núi Phú Sĩ đang phải đối mặt”.
Chủ tịch ICOMOS – Hội đồng Di tích và Di chỉ Quốc tế tại Nhật Bản – Yasuyoshi Okada cho biết để bảo tồn sự linh thiêng và giá trị của núi Phú Sĩ cần phải giải quyết dứt điểm tình trạng quá tải du lịch như hiện nay.
Biện pháp “giải cứu” núi Phú Sĩ
Trong những năm qua, giới chức Nhật Bản đã đưa ra nhiều biện pháp đối phó để bảo vệ núi Phú Sĩ.
Nhóm các tình nguyện viên của Câu lạc bộ Fujisan, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên bảo tồn núi Phú Sĩ, đã thực hiện 992 hoạt động dọn dẹp ở chân núi, với 74.215 người tham gia thu gom 850 tấn rác từ năm 2004 đến năm 2018.
Năm ngoái, nhóm bắt đầu thực hiện “tuần tra rác thải” bằng xe đạp điện được trang bị camera thu thập dữ liệu GPS và lập bản đồ phân loại rác và số lượng rác ở các khu vực.
Ông Nanai Tatsuo, một tình nguyện viên tại Câu lạc bộ Fujisan, chia sẻ: “Đây là nỗ lực đầu tiên trên thế giới trong việc thu gom rác kết hợp giữa xe đạp điện và trí tuệ nhân tạo”.
Chuyên gia Công viên Quốc gia Kiyotatsu Yamamoto cho biết để cải thiện trải nghiệm của du khách, các quan chức đã giới hạn số lượng người leo núi ở mức 4.000 người/ngày đối với đường mòn Yoshida nổi tiếng. Tuy nhiên, trên thực tế, để thực hiện được mục tiêu này là cả một thách thức.
Không giống như ở Mỹ, các công viên quốc gia và Di sản Thế giới ở Nhật Bản không có cổng ngăn du khách ra vào. Ông Kiyotatsu Yamamoto nói rằng việc chặn đường dành cho người đi bộ đường dài đòi hỏi phải có luật và quy định của chính quyền địa phương. Điều này có nghĩa là tiến độ trên mặt trận này rất chậm.
Ông Yamamoto cũng đã đề xuất thiết lập một hệ thống. Theo đó, chỉ những du khách đã đặt chỗ đậu xe hoặc những người leo núi đã đặt chỗ tại 1 trong 9 nhà nghỉ mới được phép leo núi Phú Sĩ.
Trong khi đó, ông Izumi cho biết chính quyền địa phương muốn thay đổi hoàn toàn cách người dân tiếp cận ngọn núi. Các phương án khả thi bao gồm xây dựng hệ thống vận chuyển đường sắt hạng nhẹ trên đường Fuji Subaru Line, ngăn ô tô và xe buýt di chuyển dọc theo đường đến trạm thứ 5.
Ông Izumi thấy việc kiểm soát đám đông sẽ dễ dàng hơn khi người dân phải mua vé tàu và chính quyền địa phương quy định thời gian đi và đến. Ông cũng đề xuất cung cấp thông tin trên tàu hỏa để mọi người có thể tìm hiểu về núi Phú Sĩ và cách leo núi đúng cách.
Bên cạnh những giải pháp đề xuất trên, trong thời gian gần đây, nhà chức trách Nhật Bản thông báo sẽ cho dựng một rào chắn lớn màu đen tại địa điểm chụp ảnh núi Phú Sĩ mà khách nước ngoài thường lui tới, trong bối cảnh nhiều du khách có những hành vi ảnh hưởng tới môi trường và giao thông xung quanh.
Trao đổi với báo giới, một quan chức thị trấn Fujikawaguchiko cho biết rào chắn cao 2,5m và dài 2m. Việc dựng rào chắn che khuất tầm nhìn núi Phú Sĩ tại địa điểm chụp ảnh trên sẽ được triển khai sớm nhất là vào tuần tới. Quan chức này cũng bày tỏ lấy làm tiếc khi phải áp dụng biện pháp trên, do một số khách du lịch không tôn trọng các quy định, vứt rác bừa bãi và phớt lờ các quy định giao thông.
Đây là hành động quyết liệt mới nhất được nhà chức trách Nhật Bản triển khai nhằm đối phó với tình trạng quá tải khách du lịch. Du khách có thể chụp ảnh núi Phú Sĩ, ngọn núi cao nhất Nhật Bản, từ nhiều điểm trong thị trấn nghỉ mát Fujikawaguchiko. Tuy nhiên, địa điểm dựng rào chắn nói trên đặc biệt được du khách ưa chuộng vì ngọn núi lửa hùng vĩ xuất hiện phía sau cửa hàng tiện lợi Lawson, chuỗi cửa hàng tiện lợi nổi tiếng có mặt trên khắp Nhật Bản.
Theo quan chức trên, do sự gần gũi về mặt hình ảnh này, địa điểm trên đã lan truyền trên mạng xã hội và trở thành một điểm đến chụp ảnh được ưa thích. Hầu hết khách du lịch nước ngoài thường tập trung đông đúc trên vỉa hè cạnh cửa hàng Lawson. Do du khách phớt lờ các biển báo giao thông cũng như cảnh báo của các nhân viên bảo vệ, giới chức thị trấn đã quyết định sử dựng rào chắn như phương sách cuối cùng. Biện pháp này cũng nhằm bảo vệ một phòng khám nha khoa gần đó trước hành vi gây ảnh hưởng của khách du lịch. Đôi khi du khách đỗ xe ở phòng khám này mà không được phép, thậm chí còn trèo lên nóc phòng khám để có được bức ảnh hoàn hảo./.