Lễ Obon, một truyền thống văn hóa đặc sắc và lâu đời của Nhật Bản, là dịp để người dân tưởng nhớ tổ tiên và đón chào linh hồn họ trở về nhà. Đây không chỉ là một lễ hội mang đậm tính tâm linh mà còn là một phần quan trọng trong đời sống tinh thần của người Nhật. Cùng với những nghi thức trang trọng và không khí ấm áp của lễ hội, Obon cũng đi kèm với nhiều điều kiêng kỵ được truyền lại từ đời này sang đời khác. Những điều này không chỉ nhằm thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên mà còn để tránh những điều xui xẻo trong dịp đặc biệt này. Hãy cùng khám phá những điều thú vị đằng sau những quy tắc ứng xử trong lễ Obon nhé!
1. Tại sao có những điều kiêng kỵ trong lễ Obon?
Trong tín ngưỡng của người Nhật, lễ Obon là khoảng thời gian đặc biệt khi linh hồn của những người đã khuất được cho là sẽ trở về dương gian để đoàn tụ với gia đình. Đây là thời điểm mà ranh giới giữa thế giới sống và thế giới của những người đã khuất trở nên mong manh hơn bao giờ hết. Chính vì thế, người ta tin rằng việc tuân thủ những quy tắc và kiêng kỵ nhất định không chỉ thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên mà còn giúp tránh được những rủi ro, xui xẻo có thể xảy ra khi tiếp xúc với thế giới tâm linh.
2. Những điều kiêng kỵ phổ biến trong lễ Obon
2.1. Chơi ở biển hoặc sông
Người Nhật quan niệm rằng, trong thời gian diễn ra lễ Obon, nhiều linh hồn tụ tập gần các vùng nước như biển, sông, hồ. Việc xuống nước vào thời điểm này có thể làm phiền các linh hồn hoặc thậm chí có nguy cơ bị kéo xuống nước bởi các linh hồn chưa siêu thoát. Ngoài ra, thời điểm này cũng thường là mùa mưa bão ở Nhật Bản, biển động mạnh, việc tắm biển trở nên nguy hiểm hơn bao giờ hết.
2.2. Chuyển nhà hoặc chuyển bàn thờ
Chuyển nhà hay thay đổi vị trí bàn thờ trong dịp lễ Obon được coi là điều kiêng kỵ vì những thay đổi lớn trong không gian sống có thể khiến linh hồn tổ tiên không tìm thấy đường về nhà. Đây là một hành động có thể làm xáo trộn mối liên kết tinh thần giữa tổ tiên và con cháu.
2.3. Câu cá và bắt côn trùng
Trong quan niệm dân gian Nhật Bản, các linh hồn có thể “cưỡi” trên những sinh vật sống như cá hoặc côn trùng để quay về dương gian. Vì vậy, việc câu cá hoặc bắt côn trùng trong thời gian lễ Obon được xem là hành vi xâm phạm đến không gian của linh hồn, có thể dẫn đến những điều không may mắn cho gia đình.
2.4. May vá
May vá, thêu thùa trong lễ Obon là điều kiêng kỵ vì có thể dẫn đến việc chảy máu, điều này được coi là không tinh khiết và có thể mang lại xui xẻo trong quan niệm Phật giáo. Hơn nữa, máu được xem là biểu tượng của sự sống và cái chết, việc xuất hiện máu trong lễ Obon có thể tạo ra sự đối lập với tinh thần của lễ hội, nơi mà sự tôn kính và trong sạch là quan trọng nhất.
2.5. Tổ chức cưới hỏi
Lễ Obon là dịp để gia đình đoàn tụ, tưởng nhớ và tôn kính tổ tiên, do đó việc tổ chức đám cưới trong thời gian này được coi là không phù hợp. Đám cưới thường mang tính chất vui vẻ, náo nhiệt, trong khi lễ Obon lại yêu cầu sự trang nghiêm và tĩnh lặng để linh hồn tổ tiên có thể yên nghỉ. Việc tổ chức cưới xin trong lễ Obon có thể làm xao nhãng không khí trang trọng của lễ hội và thậm chí bị coi là bất kính.
3. Tại sao những điều kiêng kỵ này lại tồn tại?
3.1 Tôn trọng tổ tiên
Những điều kiêng kỵ trong lễ Obon không chỉ là những quy tắc mang tính tâm linh mà còn thể hiện lòng thành kính của người Nhật đối với tổ tiên. Việc tuân thủ các quy tắc này cho thấy sự tôn trọng và mong muốn tạo điều kiện tốt nhất để linh hồn tổ tiên trở về nhà trong hòa bình và an yên.
3.2 Bảo vệ môi trường
Một số điều kiêng kỵ như không câu cá, không xả rác trong thời gian lễ Obon có ý nghĩa sâu sắc trong việc bảo vệ môi trường. Đây cũng là cách mà người Nhật thể hiện sự tôn trọng đối với thiên nhiên và sự sống.
3.3 Đảm bảo an toàn
Những điều kiêng kỵ trong lễ Obon như tránh tắm biển, tránh di chuyển đồ đạc trong nhà không chỉ mang tính chất tâm linh mà còn là những biện pháp đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình. Những quy tắc này đã được người Nhật truyền lại từ đời này sang đời khác, vừa để tôn trọng truyền thống vừa để bảo vệ sức khỏe và an toàn của mọi người.
3.4 Sự thay đổi của quan niệm theo thời gian
Trong xã hội hiện đại, nhiều người trẻ Nhật Bản có cái nhìn thoáng hơn về những điều kiêng kỵ trong lễ Obon. Sự phát triển của xã hội và sự giao thoa văn hóa đã làm thay đổi một số quan niệm truyền thống, tuy nhiên, những giá trị cốt lõi của lễ hội như sự đoàn tụ gia đình, lòng biết ơn đối với tổ tiên vẫn được gìn giữ và truyền lại qua các thế hệ. Những quy tắc kiêng kỵ, dù có phần thay đổi theo thời gian, vẫn mang trong mình những ý nghĩa sâu sắc về sự tôn kính và lòng thành tâm.
4. Lời khuyên
- Tìm hiểu thêm về văn hóa Nhật Bản: Việc tìm hiểu sâu hơn về văn hóa Nhật Bản sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa của những điều kiêng kỵ trong lễ Obon và cách mà người Nhật bảo tồn các giá trị truyền thống.
- Tôn trọng truyền thống: Dù có những thay đổi theo thời gian, việc tôn trọng truyền thống vẫn luôn là điều quan trọng. Sự tuân thủ các quy tắc kiêng kỵ trong lễ Obon không chỉ là thể hiện lòng thành kính mà còn là cách duy trì những giá trị văn hóa quý báu.
- Sống hòa hợp với thiên nhiên: Nhiều điều kiêng kỵ trong lễ Obon liên quan đến việc bảo vệ môi trường. Hãy sống hòa hợp với thiên nhiên và bảo vệ môi trường xung quanh bạn, không chỉ trong dịp lễ Obon mà còn trong cuộc sống hàng ngày.
Lễ Obon không chỉ là dịp để tưởng nhớ tổ tiên mà còn là cơ hội để gia đình sum họp, cùng nhau thực hiện các nghi lễ truyền thống. Những điều kiêng kỵ trong lễ Obon, dù có vẻ mang màu sắc tâm linh, nhưng đều chứa đựng những thông điệp ý nghĩa về sự tôn trọng, tình cảm gia đình và bảo vệ môi trường. Dù xã hội có thay đổi, việc giữ gìn và tôn trọng những truyền thống này vẫn là một phần quan trọng trong đời sống văn hóa của người Nhật.
