Mùa cuối năm luôn là thời điểm người Nhật bận rộn với các công việc chuẩn bị cho một năm mới an lành và thịnh vượng. Bên cạnh những hoạt động quen thuộc như dọn dẹp nhà cửa, mua sắm quà tặng, họ còn dành thời gian để lau dọn những chốn linh thiêng như đền chùa. Một trong những hoạt động truyền thống đặc biệt trong dịp này chính là Susuharai (煤払い), hay còn gọi là “quét sạch muội than”. Đây là một nghi thức không thể thiếu trong việc đón mừng năm mới, mang lại một không khí trong lành, thanh tịnh để chào đón các vị thần may mắn.
1. Susuharai là gì?
Susuharai là một hoạt động dọn dẹp đặc biệt diễn ra vào ngày 13 tháng 12 hàng năm, mang ý nghĩa tẩy rửa những bụi bẩn, tạp chất tích tụ trong năm cũ. Từ “Susuharai” (煤払い) có nghĩa là “quét sạch muội than”, một phép ẩn dụ cho việc làm sạch những gì không còn cần thiết để chuẩn bị đón nhận những điều tốt đẹp trong năm mới. Hoạt động này không chỉ diễn ra trong các gia đình mà còn ở những địa điểm linh thiêng như chùa Phật giáo và đền thờ Shinto.
Được tổ chức vào những ngày cuối năm, Susuharai không chỉ mang lại cảm giác thanh tịnh, mà còn thể hiện lòng kính trọng đối với các vị thần, giúp mọi người chuẩn bị tinh thần đón một năm mới an lành, hạnh phúc.
2. Lịch sử của Susuharai
Hoạt động Susuharai có nguồn gốc từ thời kỳ Edo (1603-1868), khi những ngôi nhà của tầng lớp samurai và thương nhân sử dụng đèn lồng và bếp lửa than củi. Khi đó, việc dọn dẹp muội than và tro trong các không gian sinh hoạt là rất quan trọng. Mỗi ngôi nhà đều phải quét dọn sạch sẽ để chuẩn bị cho mùa xuân, khi các vị thần Toshigami (神) của năm mới ghé thăm. Ngoài ra, các ghi chép còn cho thấy ngày này không chỉ là một nghi thức thanh tẩy mà còn là dịp để gia đình và cộng đồng gắn kết, chia sẻ niềm vui qua những bữa tiệc nhỏ với bánh gạo và rượu sake.
3. Ngày 13/12 – Tại sao lại là ngày cố định?
Trước đây, người Nhật sử dụng lịch âm, và ngày 13 tháng 12 theo âm lịch là Kishukunichi (鬼宿日), một ngày được coi là may mắn để thực hiện các công việc quan trọng, ngoại trừ các nghi lễ như đám cưới. Thời kỳ Edo, ngay cả lâu đài Edo cũng tổ chức Susuharai vào ngày này, và phong tục này dần lan rộng ra khắp dân chúng. Ngày nay, mặc dù lịch dương đã thay thế lịch âm, nhưng Susuharai vẫn được tổ chức vào ngày 13/12 như một truyền thống lâu đời.
4. Hoạt động dọn dẹp tại những chốn linh thiêng
Một trong những nét đặc trưng của Susuharai là việc dọn dẹp tại các chùa Phật giáo và đền Shinto. Tại ngôi chùa Manpukuji ở thành phố Uji, tỉnh Kyoto, vào ngày Susuharai, khoảng 80 nhà sư và tình nguyện viên sẽ làm việc từ sáng sớm. Những bức tượng Phật lớn như Đức Phật Shaka Nyorai cao 2,5m được cẩn thận làm sạch bụi và tẩy rửa bằng cách thổi nhẹ để tránh làm hỏng các chi tiết nhỏ trên tượng. Đây là một hoạt động đậm tính tôn kính, thể hiện sự chăm sóc đối với những tượng Phật linh thiêng và chuẩn bị chào đón mùa xuân.
Tại chùa Nishi Hongwanji ở Kyoto, các tín đồ cũng tham gia làm sạch những chiếc chiếu tatami bằng cách đập chúng bằng que tre, sau đó quạt sạch bụi bằng quạt uchiha. Các hoạt động này cũng diễn ra tại nhiều ngôi chùa, đền thờ trên khắp Nhật Bản, đặc biệt là vào thời điểm cuối năm khi không khí đón năm mới đang đến gần.
5. Ý nghĩa của Susuharai
Susuharai không chỉ là một nghi thức dọn dẹp đơn thuần, mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Việc dọn dẹp không chỉ làm sạch không gian vật lý mà còn giúp thanh tẩy tâm hồn, chuẩn bị một tinh thần thoải mái, tích cực để đón chào năm mới. Đây cũng là dịp để mọi người nhìn lại những điều đã qua, bỏ lại sau lưng những bụi bẩn của cuộc sống để sẵn sàng đón nhận những may mắn mới.
6. Các hoạt động liên quan đến Susuharai
Bên cạnh hoạt động dọn dẹp chùa, đền, trong các gia đình Nhật Bản, Susuharai cũng là một dịp để các thành viên quét dọn nhà cửa, sửa sang và thay thế những vật dụng cũ, để tạo ra một không gian sạch sẽ, tinh khiết, sẵn sàng đón năm mới. Mọi người cũng chuẩn bị các bữa tiệc, các món ăn truyền thống như bánh gạo mochi và rượu sake để chia sẻ niềm vui.
Ngoài ra, đây còn là dịp để mọi người tham gia các lễ hội, thắp đèn và cầu nguyện cho một năm mới bình an. Mọi việc đều được thực hiện với niềm tin rằng, sự chuẩn bị chu đáo trong những ngày cuối năm sẽ đem lại sự bảo vệ và may mắn trong suốt năm mới.
Susuharai là một truyền thống đặc biệt trong văn hóa Nhật Bản, không chỉ là dịp để dọn dẹp nhà cửa mà còn mang đến một thông điệp sâu sắc về việc thanh tẩy tâm hồn và chuẩn bị đón nhận những điều tốt đẹp trong năm mới. Đây là một hoạt động đầy ý nghĩa, giúp con người kết nối với thiên nhiên, với thần linh và với nhau, trong không khí sum vầy, ấm áp của mùa xuân sắp đến. Hãy cùng trải nghiệm và tìm hiểu thêm về những hoạt động đặc sắc này trong chuyên đề “Mùa Cuối Năm” để hiểu thêm về văn hóa và phong tục đón Tết của người Nhật.
