Ở Nhật Bản có một loại mì Soba vô cùng đặc biệt có tên là “Toshikoshi Soba”, biểu tượng của sự trường thọ và may mắn. Vào mỗi dịp năm mới, người Nhật có thói quen làm những bát mì trường thọ Toshikoshi Soba để thưởng thức cùng với người thân của mình.
Ăn Toshikoshi Soba vào dịp năm mới, hay cụ thể hơn, vào đêm giao thừa, là một trong những phong tục độc đáo của người Nhật. Truyền thống này được cho là bắt nguồn từ khoảng 800 năm trước vào thời kỳ Kamakura. Khi đó có một ngôi chùa đã tiến hành làm mì Soba và phát cho những người nghèo vào dịp năm mới. Đến thời Edo, món mì này trở nên phổ biến và trở thành món mì truyền thống vào dịp năm mới của người Nhật kéo dài đến tận ngày nay.
Toshikoshi Soba gồm những sợi mì được làm từ bột kiều mạch trộn với với một số loại chất kết dính (trứng gà, khoai mỡ,…) cùng với một lượng nước và gia vị theo một tỉ lệ nhất định để tạo nên những sợi mì dài, dai và dễ cắn đứt trong quá trình ăn.
Toshikoshi Soba có 2 loại phổ biến là mì lạnh và mì nóng. Mì lạnh là kiểu mà mì được đặt trên một khay riêng và được rắc lên đó một ít rong biển khô. Khi ăn chấm cùng với một loại nước sốt được làm từ Dashi, nước tương ngọt, mirin có tên là Tsuyu. Mì nóng là kiểu ăn mà nước dùng Tsuyu sẽ được làm nóng và cho vào cùng với bát mì và thêm một ít gia vị như hành tây cắt lát, ớt bột cùng với một số loại gia vị được nêm nếm vừa ăn khác.
Tuỳ theo loại mì lạnh hoặc mì nóng mà chúng sẽ có những hương vị đặc trưng khác nhau. Đối với mì trường thọ ăn lạnh thì chúng được ăn bởi phong cách ăn tương đối cầu kỳ nên giúp người ăn cảm nhận được vị thơm ngon của sợi mì, vị đậm đà của sốt Tsuyu. Đồng thời các gia vị nêm kèm như hành ngò, mùi tạy càng giúp làm dậy lên hương vị và sự thơm ngon của bát mì. Đối với Toshikoshi Soba được ăn nóng thì khi ăn chúng có hương vị tương tự như phở Việt Nam của chúng ta rất thích hợp cho việc ăn trong những ngày thời tiết se lạnh, đặc biệt là những ngày cuối năm tại Nhật Bản.
Đối với mỗi người Nhật, Toshikoshi Soba không thể thiếu vào dịp năm mới vì sau khi đi lễ vào đêm giao thừa, món mì kiều mạch dễ tiêu hóa sẽ là món ăn nhẹ phù hợp với đại đa số người dân nên được người dân Nhật vô cùng yêu thích khi ăn món ăn này vào dịp năm mới. Ngoài ra, ăn mì trường thọ còn có ý nghĩa là hi vọng người ăn có thể vượt qua mọi khó khăn để đứng dậy vươn lên giống với hình ảnh của những cây mì Soba có thể sống được sau những trận mưa gió, sấm sét lớn.
Một giả thuyết nữa được nhiều người truyền nhau là từ xưa, những người thợ kim hoàn thường sử dụng những quả bóng làm từ mì soba để thu lại các hạt bụi vàng khi làm việc. Chính vì lý do này, người Nhật Bản tin rằng ăn mì trường thọ trong năm mới sẽ giúp mang lại may mắn cho bản thân và mọi người xung quanh.
Hơn tất cả, Toshikoshi Soba được coi là biểu tượng của sự trường thọ nhờ hình dạng dài. So với Ramen và các loại mì khác ở Nhật Bản, sợi mì Soba khá dai nhưng cũng dễ cắn đứt khi ăn. Vì vậy, Soba tượng trưng cho “chia tay năm cũ”.
Nếu muốn có nhiều may mắn trong năm mới, người Nhật còn cho thêm một số topping kèm với mì Soba. Có rất nhiều topping ngon và mang ý nghĩa tốt lành trong văn hóa Nhật Bản. Một loại topping cổ điển nhưng không kém phần tuyệt vời là hành lá. Hành trong tiếng Nhật là “Negi”, là cách chơi chữ của động từ “Negu”, có nghĩa là “cầu nguyện để được bảo vệ”. Ngoài ra còn có “Abura-age”, hay những tấm đậu phụ chiên, được coi là món khoái khẩu của thần cáo Inari, vị thần ban phước cho việc làm ăn buôn bán và thu hoạch. Những món hải sản ăn kèm mì Soba cũng mang rất nhiều ý nghĩa biểu tượng. Ví dụ, hình dạng con tôm gợi lên hình ảnh bộ râu dài và cái lưng gù của một người may mắn sống đến khi già. Bánh cá đỏ và trắng, được gọi là “Kamaboko”, cũng là một lựa chọn không tồi bởi nó có những tông màu mang đến sự may mắn.
Mặc dù được gọi là “mì đêm giao thừa” nhưng ăn Toshikoshi Soba vào đúng nửa đêm lại bị coi là xui xẻo. Điều này liên quan đến ý nghĩa đã nói ở trên là chia tay năm cũ. Thời điểm nửa đêm là thời điểm giao thoa giữa năm cũ và năm mới. Vậy nên, nếu ăn mì lúc nửa đêm, thì sẽ không thể bỏ sau lưng những rắc rối của năm cũ, thay vào đó là mang chúng sang năm sau. Ở một số vùng của Nhật Bản, Toshikoshi Soba được ăn sau lễ mừng năm mới.
Trên đây là những thông tin về món mì trường thọ “may mắn” của người Nhật. Nếu có dịp du lịch Nhật Bản, du khách đừng bỏ qua việc thưởng thức món ăn thú vị và độc đáo này nhé!
