Tỉnh Nara từng là kinh đô một thời của Nhật Bản. Nara không chỉ được nhắc đến với hình ảnh của những ngôi đền thờ cổ kính, những chú nai đáng yêu bước lững thững khắp nơi mà còn bởi những món ăn đặc sắc, mang đậm nét văn hóa vừa nho nhã vừa cổ xưa.
Tỉnh Nara nằm ở khu vực đồng bằng, được thiên nhiên ưu ái cho khí hậu ấm áp, đất đai màu mỡ, cộng thêm sự chênh lệch nhiệt độ khá lớn giữa ngày và đêm nên rất thích hợp cho việc trồng trọt các loại nông sản. Vì vậy, từ xưa ngành nông nghiệp ở tỉnh Nara đã rất phát triển. Rau Yamato, trà Yamato, gạo Yamato (tên gọi cũ của Nara là “Yamato”) từng là nền tảng cho sự phát triển của văn hóa ẩm thực Nhật Bản.
Tuy số lượng sản xuất nông nghiệp và diện tích đất nông nghiệp của tỉnh Nara không lớn, nhưng trong những năm gần đây, ngành nông nghiệp của tỉnh đang phát triển đa dạng hơn, bằng cách áp dụng triệt để các kỹ thuật trồng trọt tiên tiến và sản xuất nhiều mặt hàng với số lượng nhỏ. Ví dụ, nhiều loại rau được sản xuất trong tỉnh đang trở nên phổ biến hơn với thương hiệu “rau Yamato”, hay “Kotoka” đã được đăng ký làm thương hiệu dâu tây vào năm 2011, rồi còn có giống gạo Kodai lâu đời… Sự kết hợp của các sản phẩm nông nghiệp cổ xưa và tân thời là yếu tố giúp cho văn hóa ẩm thực của tỉnh Nara trở nên đa dạng, phong phú hơn.
So với các tỉnh khác, ẩm thực của tỉnh Nara có hương vị dịu nhẹ và ít thịt. Nguyên nhân có thể là do phần lớn văn hóa ẩm thực của tỉnh bắt nguồn từ các đền chùa. Sau đây, chúng ta hãy cùng điểm qua một số món đặc sản tại tỉnh Nara:
1 – Kakinoha Sushi
Tương truyền rằng, bắt đầu từ thời Edo, ngư dân đã tìm ra cách để bảo quản những loại cá trong thời gian dài. Thông thường, để bảo quản cá, người dân thường dùng muối để ướp cá. Thế nhưng, thời gian di chuyển cá đến Nara là khá dài, khi đến nơi cá sẽ trở nên rất mặn. Điều này sẽ gây khó khăn trong việc chế biến cá, điều đó cũng đồng nghĩa chất lượng món ăn cùng vì thế mà suy giảm. Do đó, người dân Nara đã thái cá thành những lát rất mỏng, đặt lên cơm và gói bằng lá hồng (người ta gọi là đó là “Kakinoha Sushi” – Sushi cuộn lá hồng). Đây là loại lá có tác dụng kháng khuẩn nên có thể giúp miếng Sushi luôn tươi ngon, bảo đảm chất lượng. Ngoài ra, lá hồng khi hòa quyện với Sushi sẽ tạo ra một hương vị rất lạ, rất đặc biệt. Bắt đầu từ đây, Sushi cuộn lá hồng đã trở thành đặc sản của tỉnh Nara xinh đẹp.
Trải qua nhiều thời kỳ khác nhau, món ăn này ngày càng phát triển và phổ biến hơn trước, trở thành một trong những đặc sản của ẩm thực Nara. Người ta đã dùng giấm và gạo để lên men trong quá trình chế biến, nguyên liệu sử dụng càng ngày càng phong phú (cá thu, cá hồi, cá tráp, tôm,…). Vỏ bọc ở bên ngoài cũng được trang trí cầu kỳ và đẹp hơn.
2 – Tenobe Somen
Tỉnh Nara cũng là nơi sản sinh ra món mì Somen với sợi trắng và mỏng. Món mì được làm tại quận Miwa, thuộc thành phố Sakurai, tỉnh Nara từng được biết với cái tên “Miwa Somen”. Nơi đây đã nổi tiếng từ thời Edo, và được liệt kê trong cuốn sách “Đặc sản vùng miền Nhật Bản” là món mì Somen ngon nhất tại “xứ Phù Tang”.
Lý do tạo nên hương vị thơm ngon của món mì Somen tại đây là công nghệ xay bột và lúa mì chất lượng cao của tỉnh Nara. Do hương vị vốn có của sợi mì Somen rất mộc mạc, đơn giản nên rất phù hợp để chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Công thức phổ biến nhất của Tenobe Somen là thêm nước tương, nước luộc rong biển và rượu Sake ngọt vào mì, cho thêm chút hành lá thái nhỏ, gừng, rong biển và bột gừng để tạo ra nhiều hương vị khác nhau. Vào mùa hè, Tenobe Somen thường được ăn lạnh, đi kèm với Shoyu và Dashi.
3 – Ramen Nara
Ở Nhật Bản có rất nhiều loại mì nổi tiếng như: Udon, Soba, Somen,… Nhưng đến với vùng đất Nara thì món mì Ramen mới là món ăn “thần thánh”. Ramen rất đa dạng, chúng có nhiều loại khác nhau như: Tonkotsu, Tsukemen, Miso,… và làm từ rất nhiều hương vị đặc biệt. Sợi mì chia làm 3 kiểu: mì tươi, mì khô, mì ăn liền. Hương vị của mì là sự kết hợp giữa Dashi (xương heo, xương bò, xương cá,..) và Tare (Shio, Shoyu, Miso). Sợi mì Ramen tương đối khác biệt so với những loại mì khác, mì Ramen được làm từ lúa mì, nước, muối và nước tro tàu. Đặc biệt, nước tro tàu có công dụng quan trọng hơn cả, chúng sẽ làm sợi mì dai hơn, hương vị sẽ thơm ngon và màu sắc sẽ trở nên hấp dẫn.
Trong các biến thể của mì Ramen tại tỉnh Nara, có lẽ món mì Tenri Ramen được bắt nguồn từ thành phố Tenri của tỉnh Nara lại nổi tiếng hơn cả. Tenri Ramen với nước súp có màu đỏ tươi đặc trưng, chứa nhiều cải thảo, tương đậu cay và tỏi. Thoạt nhìn trông món mì có vẻ cay, nhưng cải thảo chứa nhiều nước sẽ giúp làm dịu vị cay trong súp. Hương vị đậm đà dễ “gây nghiện” này khiến thực khách một khi đã ăn là không thể ngừng lại.
4 – Thịt gà Yamato
Trước Thế chiến II, tỉnh Nara là một trong 3 vùng chăn nuôi gà lớn nhất Nhật Bản. Những người nông dân ở đây hành nghề nuôi gà như một công việc phụ. Thịt gà Yamato (Yamato Kashiwa) nổi tiếng ở vùng Kansai Nhật Bản bởi hàm lượng chất béo vừa phải và độ săn chắc của thịt.
Sau khi Thế chiến II kết thúc, sự tồn tại của loại thịt này đã từng biến mất một lần. Nhưng cho đến năm 1982, thịt gà Yamato lại một lần nữa lưu hành trên thị trường, đánh dấu cho sự trở lại của giống gà quý.
5 – Kuzu Mochi
Bánh Mochi là một trong những đặc sản nổi tiếng nhất của ẩm thực “xứ sở hoa anh đào”. Mochi có kết cấu khá giống với bánh giầy của Việt Nam nhưng nhỏ và dai hơn rất nhiều. Nhân bánh Mochi thường được làm từ bột đậu đỏ hoặc bột đậu nành nên sẽ có phần hơi ngọt. Món ăn độc đáo này có lịch sử lâu đời ở Nara và thậm chí tới tận bây giờ, khách du lịch còn hay vây quanh các cửa hàng nổi tiếng như Nakatanidou để chứng kiến cách tạo hình Mochi theo kiểu truyền thống là dùng búa gỗ để giã gạo.
Đối với những người sành ăn Mochi, chắc chắn món Kuzu Mochi của Nara sẽ không thể không có trong danh sách thưởng thức của họ. Thay vì gạo, Kuzu Mochi được làm từ hai thành phần khá đơn giản là: tinh bột Kuzu và nước. Kuzu Mochi ngon nhất khi ăn kèm với mật mía đặc, tạo nên sự kết hợp hoàn hảo giữa độ ngọt đặc trưng của mật mía với độ dai nổi tiếng của Kuzu Mochi.
6 – Senbie
Đây là món ăn được du nhập từ Trung Quốc nhưng hiện tại lại rất nổi tiếng ở Nara. Lý do Senbei trở thành đặc sản của Nara là bởi vì nó được du nhập từ thời kỳ Nara. Lúc này, những chiếc Senbei có hình dạng vô cùng đơn giản, cách chế biến cũng không có gì đặc biệt. Đó chỉ là sự kết hợp giữa bột mì và đường. Thế nhưng, qua các thời kỳ khác nhau, loại bánh gạo này ngày càng có sự sáng tạo trong cách chế biến.
Cho đến thời điểm này, loại bánh Senbei được chế biến từ bột gạo hoặc bột mì, được nướng chín trong lò hoặc trên bếp củi. Bánh có rất nhiều hình dạng, kích thước, màu sắc và hương vị khác nhau (trứng, bơ, chocolate, gạo,…). Trong đó, mùi thơm của gạo trở thành nét đặc trưng của loại bánh này. Với sự hấp dẫn từ Senbei, du khách nên thưởng thức nó khi đặt chân đến Nara.
7 – Narazuke
Đây là món dưa chua truyền thống của vùng Nara đã có lịch sử hơn 1.300 năm. Narazuke được làm bằng cách ướp bầu, dưa chuột, gừng và các loại rau khác trong Sake Kasu – được từ quá trình chế biến rượu Sake (Kusuzuke). Đặc biệt hơn, để đạt đến độ “chín” của hương vị, Narazuke phải được ngâm muối trong vòng 3 năm. Có thể thấy được một điều thú vị rằng so với vài hớp rượu Sake không quá 3 giây thì người Nhật phải đợi những 3 năm ròng để có những miếng dưa muối Narazuke vừa giòn vừa thơm.
Tại một số cửa hàng, Narazuke cũng được làm từ các nguyên liệu khác như: hồng, củ ngưu bàng, cà rốt, hành tây, dưa và măng. Narazuke giòn bên ngoài, mềm bên trong, cùng vị ngọt nhẹ và hương thơm của rượu Sake, tạo ra sự kết hợp hoàn hảo khi ăn với cơm trắng.
8 – Chagayu
Nara không chỉ là nguồn cội của rượu Sake cổ xưa, nơi đây còn có một truyền thống gắn liền với trà xanh, đặc biệt là trà Yamato huyền thoại được cho là có từ những năm 800-810. Tương truyền rằng, có một nhà sư tên là Kuukai đã mang những lá trà tươi từ Trung Quốc trở về Nhật Bản, và sau đó, người dân Nara đã trở nên phát cuồng với thức uống làm từ những chiếc lá màu xanh này, đến nỗi xuất hiện một nền văn hóa độc đáo xung quanh việc thưởng thức trà. Sau này, một cư dân của Nara là Murata Jukou đã phát triển văn hóa đó thành nguyên mẫu của Trà đạo hiện đại.
Một trong những cách sử dụng lâu đời nhất của thức uống này là ở dạng cháo gạo gọi là “Chagayu”. Chagayu được làm từ gạo, nước và trà Hojicha. Sau khi đun sôi nước, túi trà Hojicha được cho vào trong vài phút để nước trà ra màu. Tiếp theo lấy trà ra và cho gạo vào đun sôi khoảng 10 phút. Cuối cùng, tắt bếp và đậy nắp lại để hầm cháo trong vài phút.
Đã từ rất rất lâu, món Chagayu này luôn có một kết nối vô cùng mãnh liệt với người dân Nara. Một người dân Nara “chính hiệu” sẽ luôn bắt đầu một ngày mới với một bát Chagayu ở trên bàn ăn!
9 – Pudding Mahoroba Daibutsu
Món ăn này nổi tiếng có hương vị thơm ngon, tinh tế và không chứa chất phụ gia. Món Pudding có nhiều hương vị Nhật Bản truyền thống như: vị kem trứng, vị Yamatocha (loại trà xanh đặc biệt của Nara), vị hoa anh đào Nara, vị Sakuranbo (quả cherry) và nhiều vị khác nữa. Do đó, du khách có thể thỏa thích chọn hương vị mình mong muốn. Mặc dù món Pudding này được sản xuất là để mang về nhà nhưng trong cửa hàng chính cũng có một góc phục vụ để du khách thưởng thức ngay tại cửa hàng.
10 – Đá bào Kakigori
Nguồn gốc của món đá bào Kakigori bắt nguồn từ thời đại Nara (710-794). Đền Himuro, nơi từng cống nạp băng cho hoàng gia và được gọi là “thánh địa băng”, hiện vẫn được các nhà sản xuất băng, đá tại Nhật tín ngưỡng. Cũng chính vì vậy mà trong những năm gần đây, có rất nhiều món đá bào mới lạ đang được cho ra mắt tại thành phố Nara. Ngoài ra, sự kiện quy tụ các cửa hàng đá bào nổi tiếng cũng được tổ chức hàng năm, với sự xuất hiện của cửa hàng đá bào nổi tiếng cũng khiến nơi đây nghiễm nhiên trở thành “thánh địa” của món đá bào mát lạnh! Trong số đó, đặc biệt nổi tiếng là cửa hàng Hoseki-bako. Đây là cửa hàng mà du khách không thể bỏ qua khi đặt chân đến tỉnh Nara, bởi món đá bào bắt mắt, ngon miệng cùng nguyên liệu đặc trưng của tỉnh Nara sẽ làm du khách ngất ngây, sảng khoái vào những ngày hè oi ả.
Không chỉ có thế, tỉnh Nara còn “níu chân” lữ khách gần xa bởi các đặc sản hấp dẫn khác như: bánh Dango, Shiruko, khoai tây chiên vị chocolate Royce, Kare Raisu,… Tất cả như đang mời gọi du khách đến thưởng thức trong chuyến du lịch Nhật Bản!