Không chỉ có Rượu Sake trứ danh, Nhật Bản còn sở hữu rất nhiều “mỹ tửu”, trong đó phải kể đến rượu Shochu (Thiêu Tửu – 焼酎). Đây là một loại rượu trắng, được lên men rồi chưng cất từ lúa mạch, khoai lang, hay gạo. Một số vùng sử dụng loại đường vàng, Kiều Mạch hay Maron để làm rượu Shochu.
Rượu Shochu có nhiều loại với độ cồn khác nhau. Thông thường nó có nồng độ 25% độ cồn (thấp hơn rượu Whisky hay độ cồn chuẩn của rượu Vodka nhưng mạnh hơn rượu nho và rượu Sake). Cũng là một chuyện bình thường cho loại rượu Shochu được chưng cất nhiều lần và được sử dụng trong việc pha trộn lại với nhau.
Nồng độ rượu có thể lên đến 35% độ cồn theo thể tích. Mặc dù vùng phía nam đảo Kyushu là gốc của rượu Shochu nhưng loại rượu này cũng sản xuất tại mọi nơi ở Nhật Bản.
Nguồn gốc rượu Shochu
Nguồn gốc đích xác của rượu Shochu vẫn chưa được biết rõ ràng. Nguyên thủy, độ nặng của cồn trong rượu Shochu là từ rượu Araki hay Rambiki tại Nhật Bản. Rượu Arak là một tên chung chung cho một thể loại rượu chưng cất tại vùng Trung Đông.
Shochu có nguồn gốc từ vùng Persia, bành trướng về hướng Tây vào Âu Châu và về hướng Đông tới Ấn Độ, Thái Lan và Okinawa. Vào khoảng thế kỷ thứ 16, kỹ thuật này du nhập vào Kagoshima, nơi mà rượu Shochu ra đời. Loại rượu này được chưng cất tại Okinawa với cái tên địa phương là Awamori.
Theo lịch sử văn tự ghi lại thì rượu Shochu được sản xuất trễ nhất là vào thế kỷ thứ 16. Ví như, khi mà nhà truyền giáo Francis Xavier ghé thăm Kagoshima vào năm 1549, ông ghi lại rằng: “Người Nhật Bản uống rượu Arak làm từ gạo… nhưng tôi không thấy một người nào say sưa cả. Điều đó xảy ra bởi vì khi họ say, họ nằm xuống và ngủ ngay”.
Hơn thế nữa, tại đền thờ Koriyama Hachiman ở Okuchi, Kagoshima, tài liệu cổ nhất liên hệ đến rượu Shochu được tìm thấy. Tại nơi này, hai người thợ mộc làm việc xây đền thờ vào năm 1559 đã khắc ghi lại trong một miếng gỗ làm trần đền thờ câu: “Vị cao tăng của Chùa rất bủn xỉn, ông ta không bao giờ cho chúng tôi một giọt Shochu để uống. Đúng là đồ khó chịu!”
Từ thời kỳ này cho đến triều đại Đức Xuyên, rượu Shochu được sản xuất khắp đất nước Nhật theo phương pháp cổ truyền Kasutori với chỉ một lần chưng cất duy nhất. Vào thời Minh Trị, máy chưng cất rượu được nhập cảng từ Anh, và đã tạo cuộc cách mạng kỹ nghệ làm rượu Shochu tại Nhật Bản và giúp giá thành hạ xuống rất nhiều với độ tinh khiết cao trong suốt thời kỳ mà lúa gạo bị khủng hoảng.
Rượu Shochu được làm theo kiểu cổ truyền được gọi là rượu Shochu kiểu cổ, và sản xuất bằng phương pháp hiện đại thì gọi là rượu Shochu kiểu mới.
Các loại rượu Shochu trứ danh của “xứ Phù Tang”
Shochu gạo: Loại Shochu này có độ cồn cao, được nấu từ gạo Japonica. Shochu gạo được nấu tại nhiều địa phương ở Nhật Bản, nhưng nổi tiếng hơn cả là ở Kumamoto, Akita và Niigata. Đặc biệt, vùng đông nam Kumamoto sản xuất được một loại Shochu rất nổi tiếng, có tên là “Kuma Shochu”, đã được đăng ký bảo hộ về thương hiệu.
Shochu lúa mạch được nấu từ lúa mạch vốn ra đời từ đảo Iki ở Nagasaki, nhưng hiện được sản xuất nhiều nhất tại Oita. Trước thập niên 1960, loại rượu này không phổ biến. Nhưng từ khi công nghệ trao đổi ion được ứng dụng vào sản xuất Shochu lúa mạch thì loại này trở nên phổ biến. Shochu lúa mạch Oita là một thương hiệu đã được bảo hộ.
Shochu khoai có từ thời kỳ Edo, xuất phát từ phía Nam Kyushu. Thời đó, nguyên liệu nấu thứ Shochu khoai là khoai lang. Hiện loại này vẫn được tiêu thụ rộng rãi tại Kagoshima. Shochu khoai có đặc trưng là mùi thơm nổi rõ. Gọi là Shochu khoai lang, nhưng trước đây hiếm có Shochu nào được chế biến từ 100% là khoai lang. Mãi tới năm 1997, loại làm từ khoai lang 100% mới bắt đầu được sản xuất. Thứ Satsuma Shochu của Kagoshima có tiếng là thơm ngon và đã được đăng ký bảo hộ thương hiệu.
Shochu Soba là thứ Shochu mà nguyên liệu chính để nấu là Soba. Loại này xuất hiện lần đầu vào năm 1973, hiện chỉ được sản xuất chủ yếu tại vùng núi ở Miyazaki, nơi có đặc sản Soba nổi tiếng.
Cách uống rượu Shochu đúng chuẩn của người Nhật
Khi nhắc đến rượu của Nhật Bản, ngoài Sake ra còn phải kể đến rượu Shochu. Sự khác biệt cơ bản giữa Sake và Shochu đó là: Sake là rượu lên men không qua chưng cất trong khi đó Shochu là rượu đã qua chưng cất. Rượu lên men từ các loại hoa quả hay ngũ cốc, sau đó tiếp tục chưng cất sẽ thành rượu chưng cất. Có nghĩa nếu như chưng cất rượu Sake thì ta sẽ được rượu Shochu (đúng trong trường hợp nguyên liệu lên men là gạo).
Các nguyên liệu chính như gạo, lúa mì, khoai tây, hoặc kiều mạch được lên menrượu sau đó đem đi chưng cất. Khác với Whiskey ở chỗ rượu whisky không dùng nguyên liệu là trái cây mà dùng lúa mạch nảy mầm (gọi là “Malt” – mạch nha). Khác với Vodka là không dùng phương pháp lọc than. Cách uống loại rượu Shochu còn tuỳ theo sở thích của từng người mà có thể uống cùng với nước nóng, với Soda, với nước chè hoặc nước trái cây. Dưới đây là một số cách phổ biến nhất để thưởng thức rượu Shochu:
Thưởng thức rượu Shochu nguyên chất
Đây là cách uống Shochu thường thấy nhất, đặc biệt khi thưởng thức các loại Shochu cao cấp như Honkaku hay Awamori. Ưu điểm khi uống Shochu nguyên chất sẽ giúp người uống cảm nhận được hết từng vị của loại rượu này từ cay đến ngọt, cảm giác tinh tế lang tỏa trên đầu lưỡi.
Pha Shochu với nước nóng
Pha với tỉ lệ 6 phần rượu Shochu thường có 25 độ cồn với 4 phần nước nóng ta sẽ có được loại thức uống có 15 độ cồn. Khi pha, cần rót nước vào cốc sứ trước sau đó mới rót Shochu vào. Ở dạng này sẽ làm tăng được vị ngọt và hương thơm của Shochu đồng thời nhiệt độ rượu giống như loại Kan của Sake.
Pha Shochu với nước lạnh
Đây là phương pháp phổ biến nhất để thưởng thức Shochu mà vẫn giữ được hương thơm của rượu. Sau khi pha, rượu tạo cảm giác mát cho người uống, do đó nó thích hợp uống vào mùa nóng. Rượu Shochu sau khi được pha với nước sẽ cho cảm giác dịu hơn khi uống. Hơn nữa với cách pha này khiến hương thơm của rượu được lưu giữ gần như là nguyên vẹn.
Uống với đá lạnh
Đây là cách uống Shochu hoặc Awamori (loại Shochu đặc biệt của vùng Okinawa) với đá. Trước khi uống, người Nhật cho rượu Shochu vào tủ lạnh, tới khi uống thì dùng trực tiếp với đá lạnh. Uống Shochu lạnh giúp đem lại cảm giác mát mẻ dễ chịu.
Cocktail Shochu
Khi pha Shochu với các loại đồ uống khác người ta gọi chung là “Cocktail Shochu”. Pha Shochu với nước trà, chanh, dâu và các loại nước trái cây khác sẽ tạo cảm giác sảng khoái dễ chịu hơn cho người uống.
Cocktail Shochu rất thích hợp khi uống trong các bữa tiệc đông người. Với đặc tính tự do pha chế, mỗi gia đình Nhật Bản có thể tự do làm một loại cocktail Shochu riêng đặc trưng của mình mà không theo khuôn mẫu công thức nào.
Loại Shochu cocktail phổ biến nhất là loại có vị chanh, được gọi là “Shochu mơ” ở Nhật Bản. Công thức chung để pha chế “Shochu mơ” là pha trộn một phần soju với 2 phần nước soda và thêm siro từ quả mơ. Có thể thay thế mơ bằng chanh; sẽ thành “Shochu cocktail chanh” hay mojito chanh kiểu Nhật: Trộn lá bạc hà giã dập với đường nâu và nước cốt chanh. Thêm một lượng nước Soda và làm đầy ly với đá bào. Đổ Shochu vào và đổ nước Soda lên trên cùng. Trang trí với nhánh lá bạc hà và lát chanh. Uống bằng ống hút. Nó rất được yêu chuộng vì được bán tại các quán cafe ở “xứ Phù Tang”.
Rượu Shochu được nhiều người tin dùng bởi hương vị độc đáo. Đây cũng là một trong những lựa chọn yêu thích của khách du lịch nước ngoài bên cạnh những đặc sản khác của “xứ Phù Tang” như bánh quy, chocolate,… mua về làm quà tặng người thân.
Nếu có dịp du lịch Nhật Bản, du khách hãy nhớ thưởng thức rượu Shochu cùng với các món ăn Nhật Bản để hành trình khám phá và trải nghiệm văn hóa Nhật Bản thêm thú vị nhé!