Năm 2025 đánh dấu một chương mới cho du lịch Nhật Bản. Khi cánh cửa biên giới rộng mở, lượng khách quốc tế tăng vọt, bài toán “làm sao để phát triển du lịch bền vững?” trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Câu trả lời của nhiều địa phương Nhật Bản chính là “thuế lưu trú”. Bài viết chuyên sâu này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về xu hướng thuế lưu trú đang lan rộng khắp Nhật Bản, từ động thái của các địa phương tiên phong, lợi ích kinh tế, tác động đa chiều đến những phản biện và thách thức còn tồn tại.
“Cơn sốt” thuế lưu trú lan rộng khắp Nhật Bản
Đại dịch COVID-19 đã gây ra những tổn thất nặng nề cho ngành du lịch toàn cầu, và Nhật Bản cũng không ngoại lệ. Tuy nhiên, sau khi các biện pháp hạn chế được dỡ bỏ, du lịch Nhật Bản đã nhanh chóng phục hồi và thậm chí còn bùng nổ mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Để tận dụng cơ hội này, ngày càng nhiều chính quyền địa phương Nhật Bản đang lên kế hoạch áp dụng thuế lưu trú, coi đây là một công cụ hữu hiệu để tăng nguồn thu, tái đầu tư vào du lịch và giải quyết các vấn đề phát sinh do lượng khách tăng đột biến.
Theo khảo sát của tờ Asahi Shimbun vào tháng 1 năm 2025, đã có tới 14 chính quyền địa phương chính thức thông qua các quy định để triển khai thuế lưu trú từ năm tài chính 2025 trở đi. Con số này cho thấy xu hướng áp dụng thuế lưu trú đang ngày càng trở nên phổ biến và được nhiều địa phương Nhật Bản ủng hộ.
Hokkaido tiên phong tăng thu ngân sách nhờ thuế lưu trú
Hokkaido, hòn đảo nổi tiếng với vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ và các khu nghỉ dưỡng trượt tuyết đẳng cấp, là một trong những địa phương đi đầu trong việc áp dụng thuế lưu trú. Chính quyền Hokkaido đã lên kế hoạch tăng thêm 4,5 tỷ yên (khoảng 750 tỷ đồng) mỗi năm nhờ nguồn thu từ thuế lưu trú. Mức thuế dự kiến áp dụng là từ 100 đến 500 yên mỗi đêm, tùy thuộc vào giá phòng khách sạn, và sẽ chính thức có hiệu lực từ năm tài chính 2026.
Thống đốc Hokkaido, ngài Naomichi Suzuki, đã nhấn mạnh trong một cuộc họp báo vào tháng 11 rằng: “Sau đại dịch, ngày càng có nhiều du khách trong và ngoài nước đến Hokkaido. Nhờ thuế lưu trú, chúng tôi sẽ làm cho Hokkaido trở nên hấp dẫn hơn và khuyến khích nhiều người đến đây du lịch, tạo nên một chu kỳ phát triển bền vững.” Lời khẳng định này cho thấy rõ quyết tâm của Hokkaido trong việc sử dụng nguồn thu từ thuế lưu trú để nâng cao chất lượng du lịch và đảm bảo sự phát triển lâu dài.
Không chỉ Hokkaido, nhiều địa phương khác cũng đang rục rịch triển khai thuế lưu trú, bao gồm các tỉnh Miyagi, Hiroshima, thành phố Sapporo và Sendai. Sự đồng loạt hưởng ứng của các địa phương trên khắp Nhật Bản cho thấy thuế lưu trú đang dần trở thành một xu hướng chủ đạo trong chính sách du lịch của quốc gia này.
Số đêm lưu trú tăng kỷ lục thúc đẩy các địa phương mạnh tay
Số liệu thống kê từ Cục Du lịch Nhật Bản cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ của ngành du lịch nước này. Số đêm lưu trú của du khách tại Nhật Bản đã đạt tới 596 triệu đêm vào năm 2019, giảm sút trong giai đoạn đại dịch, nhưng đã nhanh chóng tăng lên mức kỷ lục 617 triệu đêm vào năm 2023. Sự gia tăng đáng kể này đã tạo thêm động lực cho các địa phương mạnh dạn áp dụng thuế lưu trú, nhằm khai thác tối đa nguồn thu từ du lịch.
Trước năm tài chính 2020, chỉ có 8 địa phương, chủ yếu là các thành phố lớn như Tokyo, Osaka và Fukuoka, áp dụng thuế lưu trú. Trong giai đoạn 2021-2022, do ảnh hưởng của đại dịch, không có thêm địa phương nào triển khai loại thuế này. Tuy nhiên, đến năm 2023, một địa phương đã khởi xướng lại việc thu thuế, và trong năm tài chính 2024, có thêm thị trấn Niseko ở Hokkaido (nổi tiếng với khu trượt tuyết) và thành phố Tokoname ở Aichi (nơi có sân bay quốc tế Chubu) cùng tham gia. Những con số này cho thấy rõ sự thay đổi trong thái độ của các địa phương đối với thuế lưu trú, từ e dè, thận trọng sang chủ động, tích cực.
Kyoto tăng thuế kỷ lục để giải quyết bài toán quá tải du lịch
Trong bối cảnh du lịch bùng nổ, nhiều thành phố du lịch nổi tiếng của Nhật Bản đang phải đối mặt với tình trạng quá tải du lịch. Kyoto, cố đô ngàn năm văn hiến, là một ví dụ điển hình. Để giải quyết vấn đề này và đồng thời có thêm nguồn lực để bảo trì các di sản văn hóa, chính quyền thành phố Kyoto đã công bố kế hoạch tăng mức thuế lưu trú tối đa lên gấp 10 lần, đạt mức 10.000 yên mỗi đêm từ năm tài chính 2026.
Mức thuế mới này sẽ áp dụng cho các cơ sở lưu trú có giá phòng từ 100.000 yên trở lên mỗi đêm, và sẽ trở thành mức thuế lưu trú cao nhất Nhật Bản. Thị trưởng Kyoto, ông Koji Matsui, tự tin khẳng định: “Nếu chúng ta nâng cao sức hấp dẫn của Kyoto, điều đó cũng sẽ mang lại lợi ích cho du khách.” Chính quyền thành phố dự kiến doanh thu từ thuế lưu trú sẽ tăng hơn gấp đôi, từ 5,2 tỷ yên trong năm tài chính 2023 lên 12,6 tỷ yên sau khi áp dụng mức thuế mới.
Những tranh cãi và lo ngại về tác động của thuế lưu trú
Mặc dù thuế lưu trú đang được nhiều địa phương kỳ vọng sẽ mang lại nguồn thu lớn, nhưng vẫn còn nhiều tranh cãi về tác động thực tế của loại thuế này. Một trong những lo ngại lớn nhất là việc áp dụng thêm thuế có thể làm giảm lượng khách du lịch.
Nara, một thành phố cổ kính khác của Nhật Bản, đã từng lên kế hoạch áp dụng thuế lưu trú, nhưng đã phải tạm hoãn do đại dịch. Tháng 3 vừa qua, thành phố Nara đã trình lên hội đồng thành phố một đề xuất tái lập hội đồng thảo luận về thuế lưu trú, nhưng đã bị hội đồng bác bỏ, với lý do thời điểm hiện tại chưa phù hợp. Lý do chính cho sự phản đối này là do đặc điểm du lịch của Nara. Nhiều du khách đến thăm Nara vào ban ngày nhưng lại chọn lưu trú tại Osaka hoặc Kyoto vào ban đêm. Các chủ khách sạn tại Nara lo ngại rằng việc áp dụng thuế lưu trú sẽ càng khiến du khách tránh lưu trú tại đây, gây ảnh hưởng tiêu cực đến ngành du lịch địa phương.
Shimane, một tỉnh nằm ở vùng Chugoku, cũng đã tuyên bố không có kế hoạch áp dụng thuế lưu trú, do lo ngại về nguy cơ giảm lượng khách qua đêm. Thống đốc tỉnh Shimane, ông Tatsuya Maruyama, thậm chí còn chỉ trích việc áp dụng thuế lưu trú tại các thành phố lớn, cho rằng: “Các đô thị lớn với nhiều dịch vụ đa dạng không nên yêu cầu du khách phải trả thêm thuế nếu muốn lưu trú. Đây là lối tư duy áp đặt của những nơi có quyền lực.” Những ý kiến phản đối này cho thấy rằng việc áp dụng thuế lưu trú cần phải được cân nhắc kỹ lưỡng, đặc biệt là đối với những địa phương có đặc điểm du lịch riêng biệt hoặc lo ngại về sức cạnh tranh du lịch.
Hành lang pháp lý và sự kiểm soát từ chính phủ trung ương
Theo quy định hiện hành của Nhật Bản, chính quyền địa phương có thể áp dụng thuế lưu trú dưới dạng thuế đặc biệt phi pháp định tùy theo tình hình thực tế tại địa phương bằng cách ban hành sắc lệnh riêng. Tuy nhiên, để đảm bảo tính thống nhất và tránh những tác động tiêu cực, việc áp dụng thuế lưu trú cần phải được Bộ Nội vụ Nhật Bản phê duyệt. Quy trình phê duyệt này nhằm tránh việc mức thuế này tạo gánh nặng quá mức cho cư dân hoặc gây ra các vấn đề khác. Sự kiểm soát từ chính phủ trung ương cho thấy rằng, mặc dù khuyến khích các địa phương chủ động khai thác nguồn thu từ du lịch, nhưng chính phủ Nhật Bản vẫn đặt ra những nguyên tắc và giới hạn nhất định để đảm bảo sự phát triển bền vững và hài hòa của ngành du lịch trên cả nước.
Thuế lưu trú – Làn gió mới hay thách thức cho du lịch Nhật Bản hậu đại dịch?
Xu hướng áp dụng thuế lưu trú tại Nhật Bản đang ngày càng trở nên rõ ràng và mạnh mẽ. Từ Hokkaido đến Kyoto, nhiều địa phương đang xem thuế lưu trú như một công cụ quan trọng để thúc đẩy du lịch, tăng nguồn thu ngân sách và giải quyết các vấn đề phát sinh trong bối cảnh du lịch phục hồi và bùng nổ. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích tiềm năng, việc áp dụng thuế lưu trú cũng đặt ra không ít thách thức và tranh cãi. Liệu thuế lưu trú có thực sự là “làn gió mới” thúc đẩy du lịch Nhật Bản phát triển bền vững, hay sẽ trở thành “gánh nặng” khiến du khách e dè? Câu trả lời vẫn còn ở phía trước, và sẽ phụ thuộc vào cách các chính quyền địa phương triển khai chính sách thuế này một cách khéo léo và hiệu quả, đồng thời lắng nghe và cân bằng ý kiến của các bên liên quan, từ du khách, doanh nghiệp du lịch đến người dân địa phương. Chắc chắn rằng, câu chuyện về thuế