Tiền tệ ở Nhật Bản cũng thú vị và độc đáo như văn hóa của chính quốc gia này. Chính vì thế mà rất nhiều người đi du lịch Nhật đều mang về một vài đồng tiền tặng người thân, bạn bè như một món quà may mắn.
Yên là đơn vị tiền tệ của Nhật Bản, tiếng Nhật viết là 円 (En) ký hiệu là ¥, và có mã là JPY trong bảng tiêu chuẩn ISO 4217. Yên trở thành đơn vị tiền tệ của Nhật Bản từ ngày 27/6/1871. Tiền Nhật được chia làm hai loại là tiền xu và tiền giấy.
Tiền giấy của Nhật có 4 mệnh giá: 10.000 Yên, 2.000 Yên, 5.000 Yên và 1.000 Yên. Và dưới đây là một số sự thật về tiền giấy của đất nước này sẽ khiến du khách phải bất ngờ:
Thiết kế thân thiện với người khiếm thị
Những đồng tiền giấy ở Nhật Bản được tạo ra để người khiếm thị cũng có thể phân biệt được chúng. Đó là nhờ mực in được bôi dày hơn ở một số vị trí nhất định trên tờ tiền nhằm giúp những người không nhìn thấy có thể phân biệt qua cảm nhận bàn tay.
Vị trí của những vùng được in dày hơn đó là ở góc dưới bên trái và bên phải của mặt trước. Mệnh giá 10.000 Yên được phân biệt bằng “hình móc câu”, tờ 5.000 Yên có “hình bát giác”, tờ 1.000 Yên có “đường kẻ ngang” và tờ 2.000 yên có ký hiệu chữ nổi tiếng Nhật là “2”.
Trên tờ tiền 5.000 Yên và 10.000 yên có hình ba chiều ở góc dưới bên trái phần mặt trước cho cảm giác trơn láng khi chạm vào. Đối với những tờ tiền 5.000 yên được phát hành sau tháng 5 năm 2014, lớp trong suốt của hình ba chiều đã được thay đổi từ thuôn dài sang vuông và tăng gấp 1,7 lần kích thước. Điều này để phân biệt rõ hơn với tờ 10.000 yên có hình ba chiều cũng thuôn dài.
Cả tờ 1.000 Yên hay 2.000 Yên đều không có hình ba chiều. Vì tờ 2.000 Yên hiếm khi được lưu hành nên nếu tờ tiền không có hình nổi ba chiều thì thường là tờ 1.000 Yên.
Các nhân vật, địa danh được in trên tiền giấy
Tờ 1.000 Yên: Nhân vật được in ở mặt trước trên tờ tiền 1.000 Yên (ấn bản năm 2004) là ông Noguchi Hideyo – bác sĩ nổi tiếng và là nhà nghiên cứu vi khuẩn học. Ông đã đóng góp công lao lớn vào nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến các thể khuẩn sinh học, có tầm ảnh hưởng lớn đối với nền y học thế giới. Mặt sau của tờ 1.000 Yên thì được in biểu tượng núi Phú Sĩ cùng với hình ảnh hoa anh đào.
Tờ 2.000 Yên được in hình Shureimon, đây là cổng của lâu dài Shuri, nơi từng là một địa điểm quan trọng của vương quốc Lưu Cầu( Ryukuy) trên đảo Okinawa. Công trình mang tính lịch sử này được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới vào năm 2000. Ở mặt còn lại của tờ tiền là hình ảnh của Genji Monogatari (câu chuyện của Genji) được xem là cuốn tiểu thuyết đầu tiên trên thế giới.
Tờ 5.000 Yên: Nhân vật được in trên tờ 5.000 Yên được xem là người đặc biệt nhất, vì bà là người phụ nữ duy nhất được in trên tờ tiền Nhật, mặc dù bà không phải là một chính trị gia hay người quyền lực nào cả.
Bà Higuchi Ichiyo, là một nhà văn nghèo khó được sinh ra trong một gia đình trung lưu nhỏ, phải bỏ học giữa chừng khi còn đang học tiểu học, phải làm nhiều công việc lặt vặt cho gia đình. Trong sự nghiệp, bà đã cho xuất bản được 21 tác phẩm trước khi qua đời sớm vì bệnh lao vào năm 1896, hưởng dương 24 tuổi.
Sở dĩ Higuchi Ichiyo được in trên tờ tiền, vì bà là nhà văn nữ đầu tiên xuất hiện sau hơn 1000 năm kể từ thời đại Bình An của Nhật, và những tác phẩm của bà đều là những kiệt tác đóng góp rất lớn cho nền văn học của đất nước, và nó còn tạo ngồn cảm hứng cho hàng triệu phụ nữ Nhật khác phấn đấu để vươn lên trong cuộc sống.
Hình ảnh mặt sau cùa tờ tiền là họa tiết bức tranh “hoa Yến Tử” của nghệ thuật gia Ogata Korin.
Tờ 10.000 Yên: Đây là tờ tiền có mệnh giá lớn nhất trong hệ thống các đồng tiền của Nhật Bản đang được lưu hành cho đến thời điểm hiện tại.
Nhân vật được in trên tờ tiền này là ông Fukuzawa Yukichi, có xuất thân là một võ sĩ đạo, là một trong 6 nhà giáo dục có tầm ảnh hưởng rất lớn đến đất nước này vào thời đại Minh Trị. Ông cũng là người đã sáng lập ra đại học Keio Gijuku. Ông từng có thời gian du học tại Âu Mỹ, sau đó mang những kiến thức tiến bộ từ phương Tây về truyền bá rộng rãi khắp Nhật Bản, góp phần tạo ra những ảnh hưởng to lớn cải cách Duy Tân. Ngoài ra ông cũng chính là nhân vật đầu tiên phổ biến hệ thống bảo hiểm cận đại cho Nhật Bản.
Mặt sau là biểu tượng của phượng hoàng trong “Bình Tự Viện”, một ngôi chùa lớn và rất nổi tiếng tại vùng đất Kyoto.
Tờ 2.000 Yên rất hiếm
Tờ 2.000 Yên được phát hành trùng với Hội nghị thượng đỉnh tổ chức ở Okinawa vào năm 2000. Tuy nhiên, tờ tiền này rất hiếm khi được lưu hành chủ yếu vì lý do chúng không sử dụng được trong hầu hết máy bán hàng tự động.
Ngân hàng Nhật Bản chỉ phát hành duy nhất 2 đợt tiền 2.000 Yên: 700.000.000 tờ vào năm 2000 và 100.001.000 tờ vào năm 2003. Tờ 2.000 Yên ngày nay hiếm khi được nhìn thấy, thường chỉ có ở Okinawa. Còn lại hầu hết chúng được lưu trữ trong kho tiền của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản.
Tờ 10.000 Yên có hai kiểu thiết kế khác nhau
Tờ tiền in hình phượng hoàng ở mặt sau phát hành vào năm 2004 là phổ biến nhất; thiết kế còn lại là hình gà lôi phát hành năm 1984 ít thấy hơn. Tờ 10.000 Yên có hình gà lôi được phát hành từ lâu nên không có hình ba chiều, hiện hầu như không được lưu hành, tuy nhiên vẫn có thể sử dụng được.
Tuổi thọ từ 1 – 5 năm, sau đó được xử lý như rác thải
Theo Ngân hàng Trung ương Nhật Bản, tuổi thọ trung bình của tờ 10.000 Yên là khoảng 4-5 năm. Các tờ tiền 5.000 Yên và 1.000 Yên được sử dụng thường xuyên hơn dẫn đến hao mòn nhanh hơn, theo đó tuổi thọ của chúng cũng giảm xuống còn 1-2 năm.
Tiền đang lưu hành sẽ được các tổ chức tài chính gửi lại cho Ngân hàng Trung ương Nhật Bản. Tại đây, người có thẩm quyền sẽ có trách nhiệm kiểm tra mức độ hư hỏng của tiền trước khi đưa ra quyết định đưa trở lại lưu hành hoặc xử lý hủy bỏ. Những tờ tiền trong diện hủy bỏ sẽ được cắt nhỏ, có thể đem đi tái chế dùng làm giấy vệ sinh, đồ dùng văn phòng… hoặc đốt như rác thải thông thường.
Tiền đang lưu hành sẽ được đổi lại khi bị hư hỏng
Nếu tiền đang lưu hành bị hư hỏng hoặc bẩn, người dân có thể đến Ngân hàng Nhật Bản trụ sở tại Nihonbashi, Tokyo hoặc một trong 32 chi nhánh của ngân hàng này ở khắp đất nước. Ngoài ra, cũng có thể trao đổi tại một số tổ chức tài chính thương mại được chỉ định.
Tiêu chuẩn sau được sử dụng để xác định mức độ thiệt hại khi trao đổi tiền tệ: nếu còn lại 2/3 hoặc nhiều hơn trên tổng diện tích tiền sẽ đổi về 100% giá trị; còn lại hơn 2/5 và ít hơn 2/3, đổi về 50% giá trị; còn lại ít hơn 2/5 thì không đổi được.
Khi đi du lịch, hẳn du khách chỉ thường quan tâm cách giữ tiền hay tiêu tiền mà thôi, ít khi nào để ý những chi tiết đằng sau. Nhưng càng tìm hiểu kỹ, du khách sẽ khám phá được những cái hay về văn hóa, lịch sử,… của đất nước mà mình đang vi vu đó. Ví dụ như các tờ tiền giấy Nhật Bản – chúng có nhiều điểm hay ho quá phải không? Nếu du khách có hứng thú với những điều này và muốn tự mình khám phá, hãy thực hiện ngay một chuyến du lịch Nhật Bản nhé! Chúc du khách vui vẻ!