Kimono, quốc phục của Nhật Bản, không chỉ là một bộ trang phục mà còn là một tác phẩm nghệ thuật sống động, chứa đựng cả bề dày lịch sử và chiều sâu văn hóa. Với vẻ đẹp tinh tế, thanh lịch và đầy ý nghĩa biểu tượng, kimono đã chinh phục trái tim của biết bao người trên khắp thế giới. Trước khi khoác lên mình bộ trang phục đặc biệt này, hãy cùng tournhatban khám phá những điều thú vị có thể bạn chưa biết về kimono, để thêm trân trọng và yêu mến giá trị văn hóa mà nó mang lại.
1. Kimono: Tuyệt tác được tạo nên từ một cuộn vải duy nhất
Điều đặc biệt đầu tiên về kimono nằm ở cách chế tác độc đáo. Mỗi chiếc kimono được may từ một cuộn vải duy nhất, gọi là tanmono (反物). Cuộn vải này có kích thước tiêu chuẩn, dài khoảng 12,5 mét và rộng 38 cm. Từ cuộn vải tanmono này, người thợ may khéo léo cắt thành tám mảnh vải hình chữ nhật.
Điểm độc đáo nằm ở chỗ, khi may kimono, phần vải thừa thường được gấp lại một cách tỉ mỉ thay vì cắt bỏ hoàn toàn. Kỹ thuật này không chỉ giúp tiết kiệm vải mà còn cho phép điều chỉnh kích thước kimono dễ dàng để phù hợp với vóc dáng người mặc, cũng như tái sử dụng vải khi cần thiết.
Để hoàn thiện bộ kimono, người mặc cần ba món đồ thiết yếu:
-
- Nagajuban (長襦袢): Lớp áo lót mỏng nhẹ mặc bên trong kimono, giúp thấm mồ hôi và bảo vệ lớp kimono bên ngoài.
- Kimono: Lớp áo khoác ngoài, thường được làm từ nhiều chất liệu và kiểu dáng khác nhau tùy thuộc vào dịp và người mặc.
- Obi (帯): Dải thắt lưng rộng bản, dùng để cố định kimono và tạo điểm nhấn cho trang phục.
2. Kimono “biến hóa” đa dạng theo người mặc
Kimono không chỉ có một kiểu dáng duy nhất mà vô cùng phong phú về chủng loại, màu sắc và họa tiết, thể hiện sự khác biệt về độ tuổi, giới tính và địa vị xã hội của người mặc.
-
-
Kimono nam và nữ: Kimono nam giới thường có màu sắc trầm, họa tiết đơn giản và thường được kết hợp với áo khoác haori và quần ống rộng hakama (袴), tạo nên vẻ mạnh mẽ, lịch lãm. Trong khi đó, kimono nữ giới đa dạng về màu sắc, họa tiết, kiểu dáng, mang đến vẻ đẹp mềm mại, duyên dáng và quyến rũ.
-
Kimono theo độ tuổi và dịp: Phụ nữ Nhật Bản có nhiều loại kimono khác nhau để diện trong từng giai đoạn cuộc đời và các sự kiện khác nhau:
- Furisode (振袖): Dành cho các thiếu nữ độc thân trong các dịp trang trọng như lễ thành nhân (Seijin no Hi), nổi bật với tay áo dài thướt tha và họa tiết rực rỡ, thể hiện sự trẻ trung, tươi mới.
- Tomosode (留袖): Dành cho phụ nữ đã kết hôn, thường mặc trong các sự kiện trang trọng như đám cưới, tiệc trà… Kimono tomosode có tay áo ngắn, họa tiết tinh tế, sang trọng và thường có gắn gia huy, thể hiện sự trưởng thành, quý phái.
- Houmongi (訪問着; kimono thăm viếng): Phù hợp cho mọi lứa tuổi phụ nữ, mặc khi đi thăm hỏi người thân, bạn bè hoặc dự tiệc. Houmongi có họa tiết trải dài trên thân áo, mang đến vẻ đẹp thanh lịch, trang nhã.
- Yukata (浴衣): Kimono cotton mặc mùa hè, thường được cả nam và nữ mặc trong các lễ hội mùa hè (matsuri) hoặc khi đi tắm onsen. Yukata có chất liệu mỏng nhẹ, thoáng mát, màu sắc và họa tiết tươi sáng, trẻ trung, mang đến cảm giác thoải mái, thư giãn.
-
3. Kimono: Trang phục cho mọi tầng lớp xã hội
Quan niệm kimono chỉ dành cho giới thượng lưu là hoàn toàn sai lầm. Kimono có thể được làm từ nhiều loại vải khác nhau, từ lụa cao cấp đắt đỏ đến sợi gai dầu bình dân, cotton mềm mại hay vải polyester dễ giặt máy.
- Kimono lụa: Thường được sử dụng trong các dịp trang trọng bậc nhất như trà đạo, đám cưới, đám tang… Kimono lụa có vẻ đẹp sang trọng, quý phái, thể hiện đẳng cấp và sự tôn trọng nghi thức.
- Yukata cotton: Với chất liệu cotton thoáng mát và giá thành phải chăng hơn, yukata cotton trở thành lựa chọn phổ biến cho mùa hè, phù hợp với mọi tầng lớp xã hội. Yukata cũng là món quà lưu niệm được yêu thích khi du khách đến Nhật Bản.
Nếu bạn muốn sở hữu một chiếc kimono lụa mà không muốn chi quá nhiều tiền, hãy tìm đến các cửa hàng kimono cũ hoặc chợ trời ở các thành phố lớn Nhật Bản, đặc biệt là Kyoto. Bạn có thể tìm thấy những chiếc kimono lụa chất lượng tốt với giá cả phải chăng.
4. Kimono: Món quà gia truyền vô giá
Với độ bền cao và giá trị văn hóa sâu sắc, kimono trở thành món quà gia truyền ý nghĩa, có thể được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Những chiếc kimono quý giá thường được trang trí với kamon (家紋; gia huy) của dòng họ, càng làm tăng thêm giá trị tinh thần và tính gia tộc.
Ngay cả những chiếc kimono đã cũ kỹ, sờn rách cũng có thể được hồi sinh nhờ bàn tay tài hoa của các nghệ nhân. Họ có thể tháo chỉ, giặt sạch, căng vải, nhuộm màu và may lại, biến chiếc kimono cũ trở nên mới mẻ như ban đầu.
Nếu chiếc kimono đã quá cũ và không thể phục chế, người Nhật vẫn có thể tái chế nó một cách sáng tạo. Vải kimono có thể được tận dụng để may váy, túi xách, phụ kiện thời trang hoặc biến thành những tác phẩm nghệ thuật độc đáo như tranh treo tường, khăn trải bàn…
5. Kimono: Nghệ thuật “mặc” trên người
Kimono không chỉ là trang phục mà còn là một tác phẩm nghệ thuật sống động, thể hiện sự tinh tế và nhạy cảm với thiên nhiên của người Nhật. Họa tiết và màu sắc trên kimono thường thay đổi theo mùa, phản ánh vẻ đẹp của cảnh vật và hoa lá theo từng thời điểm trong năm.
-
- Kimono mùa lạnh: Thường được may hai lớp (có lớp lót bên trong) từ các loại vải dày dặn như lụa, với họa tiết hoa mận, hoa anh đào (mùa đông và mùa xuân) hoặc lá phong (mùa thu), mang đến cảm giác ấm áp, sang trọng và phù hợp với không khí se lạnh.
- Kimono mùa hè: Được may từ các loại vải mỏng nhẹ, thoáng mát như lụa mỏng, vải lanh, cotton, với họa tiết lá tre, chuồn chuồn, hoa bìm bìm, hoa diên vĩ… tạo cảm giác tươi mát, nhẹ nhàng và phù hợp với tiết trời nóng bức.
6. Phụ kiện Kimono: Điểm nhấn tạo nên phong cách độc đáo
Để hoàn thiện vẻ đẹp của bộ kimono, không thể thiếu sự góp mặt của các phụ kiện tinh tế.
-
- Giày dép: Các loại giày truyền thống như zori (草履; dép trang trọng) và geta (下駄; guốc gỗ) không chỉ mang đến sự thoải mái khi di chuyển mà còn thể hiện mức độ trang trọng của trang phục. Zori thường đi kèm với kimono trang trọng, tạo vẻ thanh lịch, tinh tế, trong khi geta thường được mang với yukata, mang đến phong cách thoải mái, phóng khoáng và đậm chất lễ hội.
- Obi (帯): Thắt lưng obi không chỉ có chức năng cố định kimono mà còn là một phụ kiện quan trọng, thể hiện phong cách và địa vị của người mặc. Kiểu thắt obi (musubi; 結び) phía sau lưng có thể tiết lộ tình trạng hôn nhân của phụ nữ: phụ nữ đã kết hôn thường thắt kiểu đơn giản, trong khi các cô gái trẻ độc thân có thể chọn những kiểu thắt cầu kỳ, phức tạp hơn.
- Obijime (帯締め; dây buộc obi) và Obidome (帯留め; khóa obi): Các phụ kiện nhỏ nhắn này giúp tăng thêm vẻ đẹp cho obi, với nhiều màu sắc, họa tiết và chất liệu khác nhau, mang những ý nghĩa tượng trưng như thịnh vượng, may mắn…
7. Mặc Kimono: Nghệ thuật và quy tắc cần nắm vững
Mặc kimono không chỉ đơn thuần là khoác lên người một bộ trang phục mà là cả một nghệ thuật đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và tuân thủ những quy tắc nhất định. Từ cách thắt obi sao cho gọn gàng, chắc chắn, đến việc căn chỉnh cổ áo sao cho duyên dáng, cân đối, từng chi tiết đều quan trọng để tạo nên vẻ đẹp hoàn hảo của bộ kimono.
Một trong những quy tắc tối quan trọng khi mặc kimono mà bạn cần nhớ là cách quấn vạt áo: vạt trái luôn phải phủ lên vạt phải. Tuyệt đối không được quấn ngược lại (vạt phải phủ lên vạt trái), vì cách quấn này chỉ dành riêng cho người đã khuất trong tang lễ, tượng trưng cho hành trình về thế giới bên kia.
8. Lịch sử Kimono: Hành trình hơn nghìn năm
Kimono có lịch sử phát triển lâu đời, bắt nguồn từ trang phục kosode (小袖) của giới quý tộc Nhật Bản thời kỳ Heian (794–1185). Từ kimono (着物) trong tiếng Nhật có nghĩa đơn giản là “đồ để mặc”, ghép từ hai chữ “mặc” (着る – kiru) và “vật” (物 – mono).
Trong suốt chiều dài lịch sử, kimono đã trải qua nhiều thay đổi về kiểu dáng, chất liệu và cách mặc. Thời kỳ Edo (1603–1868) được xem là thời kỳ hoàng kim của kimono, khi trang phục này trở nên đặc biệt phổ biến trong mọi tầng lớp xã hội, đặc biệt là giới geisha và diễn viên kabuki.
Tuy nhiên, vào thời kỳ Minh Trị (1868–1912), chính phủ Nhật Bản khuyến khích người dân chuyển sang mặc trang phục phương Tây để hiện đại hóa đất nước. Dù vậy, kimono vẫn giữ một vị trí quan trọng trong văn hóa Nhật Bản và được trân trọng cho đến ngày nay.
9. Kimono: Biểu tượng văn hóa Nhật Bản trường tồn
Kimono không chỉ là một bộ trang phục truyền thống mà còn là biểu tượng văn hóa độc đáo, tinh túy của Nhật Bản. Vượt ra khỏi biên giới quốc gia, kimono đã trở thành một biểu tượng thời trang quốc tế, xuất hiện trên các sàn diễn danh giá và được yêu mến bởi những người yêu văn hóa Nhật Bản trên toàn thế giới.
Nếu có cơ hội đến Nhật Bản hoặc đơn giản là muốn khám phá văn hóa Nhật Bản, đừng ngần ngại thử khoác lên mình bộ kimono lộng lẫy và cảm nhận vẻ đẹp, sự tinh tế mà trang phục truyền thống này mang lại. Nhưng hãy nhớ rằng, mặc kimono không chỉ là một trải nghiệm thời trang mà còn là cách thể hiện sự tôn trọng đối với văn hóa và lịch sử của xứ sở Phù Tang.