Xứ sở Phù Tang không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp và công nghệ tiên tiến, mà còn là kho tàng văn hóa truyền thống phong phú, đặc biệt là những nghi lễ và lễ hội dành cho trẻ em. Từ khi lọt lòng đến khi trưởng thành, mỗi giai đoạn phát triển của trẻ em Nhật Bản đều được đánh dấu bằng những ngày kỷ niệm mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện tình yêu thương vô bờ bến của gia đình và những lời chúc phúc tốt đẹp nhất cho thế hệ tương lai. Hãy cùng chúng tôi bước vào hành trình khám phá những ngày kỷ niệm truyền thống độc đáo này, để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp văn hóa tinh tế và tấm lòng nhân ái của người Nhật.
1. Oshichiya (お七夜) – Lễ đặt tên đầy ý nghĩa
Bảy ngày sau tiếng khóc chào đời của một sinh linh bé nhỏ, gia đình Nhật Bản sẽ long trọng tổ chức lễ Oshichiya (お七夜), hay còn gọi là Lễ Đặt Tên (命名式, “meimei-shiki”). Đây là một phong tục truyền thống lâu đời, mang ý nghĩa mừng sinh nhật lần thứ 7 của bé và cầu chúc bé khỏe mạnh, bình an vượt qua giai đoạn sơ sinh mong manh.
Trong không khí ấm cúng của buổi lễ, cha mẹ sẽ trang trọng viết chứng nhận khai sinh cho bé, ghi dấu ấn đặc biệt bằng cách in dấu tay hoặc dấu chân nhỏ xinh của bé lên giấy. Tấm chứng nhận này không chỉ là một kỷ vật thiêng liêng, mà còn là biểu tượng cho sự chào đón nồng nhiệt của gia đình dành cho thành viên mới. Bữa tối thân mật với sự tham gia của ông bà và người thân trong gia đình sẽ là khoảnh khắc tuyệt vời để mọi người cùng nhau chia sẻ niềm vui và tạo nên những kỷ niệm đáng nhớ trong ngày Oshichiya ý nghĩa này.
2. Omiyamairi (お宮参り) – Lễ ra mắt thần linh, cầu an lành
Khoảng một tháng sau sinh, các bậc cha mẹ Nhật Bản sẽ bế con đến đền thờ Thần Đạo địa phương để thực hiện nghi lễ Omiyamairi (お宮参り). Nghi lễ trang trọng này mang ý nghĩa thông báo với các vị thần linh về sự xuất hiện của một thành viên mới trong gia đình, đồng thời cầu xin sự bảo hộ và ban phước lành cho bé được khỏe mạnh, khôn lớn.
Omiyamairi bắt nguồn từ nghi thức “Ubusuna mairi” (産土詣), một hình thức cúng bái tổ tiên ngay sau khi sinh con. Đến thời kỳ Muromachi (khoảng 700 năm trước), nghi lễ này chính thức được gọi là “Omiyamairi” và duy trì cho đến ngày nay. Theo truyền thống, lễ Omiyamairi được tổ chức vào ngày 31 hoặc 32 sau sinh cho bé trai và ngày 32 hoặc 33 cho bé gái. Tuy nhiên, ngày nay, nhiều gia đình linh hoạt tổ chức nghi lễ này vào khoảng một tháng sau sinh, tùy thuộc vào sức khỏe của mẹ và bé cũng như điều kiện thời tiết.
Trong buổi lễ, bé sẽ được diện những bộ kimono hoặc váy áo trang trọng, đánh dấu lần đầu tiên bé “ra mắt” cộng đồng. Sau khi nhận được lời chúc phúc từ các thầy tu tại đền thờ, gia đình thường tổ chức một bữa tiệc nhỏ và chụp ảnh kỷ niệm, lưu giữ khoảnh khắc thiêng liêng và đáng nhớ này.
3. Okuizome (お食い初め) – Lễ thôi nôi 100 ngày, cầu chúc ăn ngoan
Khi bé yêu tròn 100 ngày tuổi, lễ Okuizome (お食い初め), hay còn gọi là lễ 100 ngày, sẽ được tổ chức long trọng. Đây là một trong những lễ kỷ niệm quan trọng nhất trong đời của một đứa trẻ Nhật Bản. Okuizome mang ý nghĩa đánh dấu cột mốc bé đã trải qua 100 ngày đầu đời khỏe mạnh, đồng thời cầu chúc bé ăn uống ngon miệng, không gặp khó khăn trong việc ăn uống sau này.
Lễ Okuizome có lịch sử hơn 1000 năm, bắt nguồn từ thời kỳ Heian. Trong nghi lễ này, người lớn sẽ tượng trưng cho bé “ăn” những món ăn đặc biệt được chuẩn bị cầu kỳ trong bữa tiệc thôi nôi. Ngày nay, bữa tiệc Okuizome thường bao gồm cơm, súp, cá nướng, rau củ muối và các món ăn mang ý nghĩa tốt lành khác. Một viên đá nhỏ gọi là “hagatame-ishi” (歯固め石) cũng được đặt trên mâm cỗ, tượng trưng cho mong ước bé sẽ có răng chắc khỏe.
4. Hatsu Zekku (初節句) – Lễ hội đầu đời, đong đầy yêu thương
Hatsu Zekku (初節句) là lễ hội đầu tiên được tổ chức sau khi bé chào đời, mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong văn hóa Nhật Bản. Tùy thuộc vào giới tính của bé, Hatsu Zekku sẽ được tổ chức vào những ngày khác nhau:
-
- Momo-no Sekku (桃の節句) – Hinamatsuri (ひな祭り) – Lễ Hội Búp Bê (Ngày 3 tháng 3): Dành riêng cho các bé gái, Hinamatsuri là một ngày hội ngập tràn sắc hồng và vẻ đẹp dịu dàng. Trong ngày này, những bộ búp bê Hina (ひな人形) lộng lẫy, tượng trưng cho một đám cưới quý tộc thời Heian, sẽ được trưng bày trang trọng trong nhà. Bữa tiệc Hinamatsuri thường có những món ăn truyền thống như chirashi-zushi (cơm trộn sushi), súp ngao, bánh hishi-mochi, rượu shiro-zake và bánh gạo hina-arare, mang theo những lời chúc tốt đẹp cho tương lai tươi sáng của bé gái.
-
- Tango-no Sekku (端午の節句) – Kodomo-no Hi (こどもの日) – Ngày Trẻ Em (Ngày 5 tháng 5): Ban đầu là lễ hội dành cho bé trai, Tango-no Sekku ngày nay đã trở thành Ngày Trẻ Em chung, tôn vinh tất cả trẻ em Nhật Bản. Vào ngày này, hình ảnh mũ samurai (kabuto-kazari) và cờ cá chép (koi-nobori) sẽ được trang trí khắp nơi. Mũ samurai biểu tượng cho sức mạnh và sự bảo vệ, còn cờ cá chép tượng trưng cho sự kiên cường, vượt khó. Bánh chimaki và kashiwa-mochi là những món ăn không thể thiếu trong ngày lễ này, mang đến niềm vui và sự hứng khởi cho các bé trai.
5. Sinh nhật lần đầu tiên – Dấu ấn trưởng thành đầu đời
Sinh nhật đầu tiên là một cột mốc vô cùng đặc biệt, đánh dấu một năm bé yêu đã đến với thế giới này. Các gia đình Nhật Bản thường tổ chức sinh nhật đầu tiên cho con một cách trang trọng và ấm cúng với sự tham gia của người thân và bạn bè.
Một trong những phong tục độc đáo trong ngày sinh nhật đầu tiên là Isshō-mochi (一升餅). Bé sẽ được đeo hoặc cõng trên lưng một chiếc bánh gạo nặng khoảng 1.8kg (isshō = khoảng 1.8 lít), tượng trưng cho mong ước bé có một cuộc sống sung túc và trường thọ. Dù bé có thể đứng vững và bước đi với chiếc bánh gạo trên lưng hay không, hành động này đều mang ý nghĩa cầu may mắn và sức khỏe cho bé.
Một nghi lễ thú vị khác là Erabi-tori (選び取り), hay còn gọi là “bói nghề nghiệp”. Người lớn sẽ đặt trước mặt bé nhiều vật phẩm khác nhau, mỗi vật phẩm tượng trưng cho một nghề nghiệp hoặc phẩm chất. Vật phẩm mà bé chọn đầu tiên được tin là sẽ hé lộ phần nào về tài năng và tương lai của bé. Ngoài ra, Tanjō-fude (誕生筆) – cây bút lông làm từ tóc tơ của bé – cũng thường được tạo ra để kỷ niệm dấu mốc sinh nhật đặc biệt này.
6. Trân trọng giá trị văn hóa, gửi gắm yêu thương
Những ngày kỷ niệm truyền thống dành cho trẻ em ở Nhật Bản không chỉ là những nghi lễ văn hóa độc đáo, mà còn là biểu tượng cho tình yêu thương gia đình, sự gắn kết cộng đồng và những giá trị tinh thần tốt đẹp mà người Nhật luôn trân trọng. Qua mỗi ngày kỷ niệm, những lời chúc phúc và hy vọng về một tương lai tươi sáng lại được vun đắp, gửi gắm đến thế hệ tương lai của đất nước mặt trời mọc. Nếu bạn là người yêu mến văn hóa Nhật Bản, hãy dành thời gian tìm hiểu và trải nghiệm những ngày kỷ niệm ý nghĩa này, để cảm nhận sâu sắc hơn vẻ đẹp tâm hồn và những giá trị nhân văn sâu sắc của xứ sở hoa anh đào.