Nhật Bản là một quốc gia có đa dạng các nghi thức lễ hội được diễn ra trong năm. Vào mỗi khi giao mùa để xua đuổi những điều xui xẻo, không may mắn và các tà mà thì người dân nơi đây thường tổ chức Lễ hội Setsubun.
Lễ hội ném đậu Setsubun là một lễ hội truyền thống vô cùng thú vị của người dân “xứ Phù Tang”, đánh dấu ngày đầu tiên của mùa xuân (lập xuân). Đây là sự kiện văn hóa lớn được tổ chức rộng rãi tại các đền chùa và trên khắp đất nước Nhật Bản mỗi dịp xuân về.
“Setsubun” trong tiếng Nhật có nghĩa là “tiết phân”, là một lễ hội được tổ chức vào ngày 03 hoặc 04 tháng 2 trong Lễ hội Mùa xuân Haru Matsuri. Giống với Tết âm lịch được tổ chức ở khắp nơi trên thế giới, Setsubun được xem như đêm giao thừa. Đây là thời gian mọi người gột sạch các linh hồn tà ác sẽ mang bệnh tật và ngăn chặn may mắn trong năm tới.
Lễ hội bắt nguồn từ truyền thống Tsuina, một phong tục Trung Quốc được du nhập vào Nhật Bản từ thế kỷ thứ 8. Trong nhiều thế kỷ, người dân Nhật Bản đã thực hiện các nghi lễ với mục đích xua đuổi linh hồn ma quỷ khi mùa xuân bắt đầu.
Vào ngày này, người ta thường rắc đậu để xua đuổi ma quỷ, nghi lễ này được gọi là “Mamemaki”. Vì theo quan niệm của người Nhật, đậu nành mang ý nghĩa xua đuổi các linh hồn xấu, những sự xui xẻo. Bên cạnh đó, người ta sẽ ăn đậu nành tương ứng với số tuổi cộng thêm một hạt để mang may mắn đến trong năm mới.
Tuy Setsubun không được xem là quốc lễ, nhưng được tổ chức trên khắp các chùa chiền và đền thờ Nhật Bản. và được đông đảo người dân tham gia. Tại các đền, chùa người ta thường mời những người nổi tiếng, các đấu vật Sumo tham gia vào nghi lễ và được truyền hình trực tiếp trên cả nước. Tại đây, Thầy tu và các vị khách mời sẽ ném đậu tương nướng, những phong bì chứa tiền, đồ ngọt, kẹo và những món quà khác. Nhiều người dân thì đổ xô tới, và sự kiện trở nên hoang dại khi mọi người xô đẩy nhau để lấy được món quà được ném từ trên xuống.
Ngoài ra, trong lễ hội này những nghệ sĩ lưu động sẽ được mời đến để diễn các vở kịch, những điệu múa tôn giáo. Việc là người biểu diễn lưu động khiến cho họ có lợi thế trong những trường hợp như thế này, vì họ có thể mang các vong hồn đi theo mình. Bên cạnh đó những đồ vật đặt bên ngoài nhà cũng sẽ được mang vào bên trong để ma quỷ không làm hại đến người dân.
Những cô gái trẻ thì vấn tóc theo phong cách người già và ngược lại, đeo trang phục cải trang và ăn mặc chuyển đổi giới tính. Phong tục này vẫn được thực hiện bởi các Geisha và khách hàng của họ khi đang giải trí trong dịp lễ hội Setsubun.
Setsubun không chỉ được tổ chức tại các đền, chùa mà còn được thực hiện ở các gia đình người Nhật. Tại lễ hội này, người thực hiện là người đàn ông có tuổi hợp với năm đó, tính theo 12 con giáp của Trung Quốc, hoặc cũng có thể là trưởng nam trong gia đình, người thực hiện việc rắc đậu sẽ được gọi là Toshiotoko. Những hạt đậu nành sẽ được rắc vào một thành viên mà đeo mặt nạ quỷ Oni hoặc rắc khỏi cửa nhà. Khi rắc đậu người ta sẽ đọc câu thần chú: “Oni wa soto! Fuku wa uchi!” (“Quỷ cút ra! May mắn mời vào!”). Sau khi “con quỷ” bị đuổi ra ngoài, người ta đóng cửa lại thật mạnh để đuổi ma quỷ khỏi nhà và giữ may mắn bên trong. Sau khi nghi thức kết thúc thì trẻ em có thể lấy mặt nạ vui chơi.
Một số gia đình còn thực hiện việc treo những đồ trang trí nhỏ từ đầu cá mòi và lá của cây Ô rô (柊鰯 Hiragi Iwashi, tên tiếng anh là Holly Sardine) trên lối vào nhà để các linh hồn xấu không vào được nhà.
Vào bữa tối diễn ra lễ hội Setsubun, người dân Nhật còn có phong tục ăn Ehomaki, hay được gọi là Futomaki – tên gọi một loại Sushi cuốn rong biển rất phổ biến, phong tục này xuất hiện ở Kansai từ thời Endo. Đặc biệt trong ngày này, người ta sẽ không cắt Futomaki thành khoanh như thường lệ, bởi họ mong muốn may mắn được trọn vẹn. Futomaki cũng là một trong những món ăn cầu kỳ của ẩm thực Nhật Bản. Món Futomaki cần đủ 7 loại nhân khác nhau, nó như là biểu tượng của hạnh phúc, sức khỏe, và người ta tin rằng 7 loại này sẽ tượng trưng cho 7 vị thần may mắn Shichifukujin. Một vài nguyên liệu khá phổ biến dùng làm nhân cho Ehomaki là nấm Shiitake, Kanpyo, dưa chuột, Tamagoyaki, lươn, Sakura Denbu, đậu phụ khô Kouyadofu… tượng trưng cho sức khoẻ, hạnh phúc và thịnh vượng.
Trong lúc ăn Ehomaki, tất cả mọi người phải giữ im lặng để may mắn đến đươc trọn vẹn và một vật không thể thiếu khi ăn Ehomaki là chiếc la bàn. Vì theo truyền thống khi ăn Ehomaki người ta thường quay về hướng Eho – hướng may mắn, hướng may mắn sẽ khác nhau trong từng năm. Người ta nói nếu bạn làm như vậy và tập trung vào những ước nguyện của mình trong khi ăn Ehomaki thì nó sẽ giúp đem lại may mắn cho suốt cả năm tiếp theo.
Bên cạnh đó, Rượu sake gừng theo truyền thống cũng thường được uống vào ngày lễ hội Setsubun.
Nếu có dịp đến với “xứ Phù Tang”, du khách đừng bỏ qua lễ hội Setsubun nhé! Book Tour Nhật Bản và hòa mình vào lễ hội độc đáo này chắc chắn sẽ là một trải nghiệm thú vị dành cho du khách.