Kitsuki, thành phố nhỏ bé nằm trong tỉnh Oita của Nhật Bản, đang đối mặt với một trong những thách thức lớn nhất mà nhiều vùng nông thôn của Nhật Bản đang phải gánh chịu: sự suy giảm dân số và hiện tượng già hóa xã hội. Tình hình này không chỉ làm giảm số lượng cư dân mà còn gây ra vấn đề lớn trong việc duy trì các giá trị văn hóa và lịch sử, đặc biệt là di sản thời Edo mà Kitsuki vốn nổi tiếng. Tuy nhiên, nơi đây không chịu khuất phục trước những khó khăn, mà ngược lại, đang từng bước vượt qua thử thách này thông qua những nỗ lực bảo tồn di sản lịch sử và phát triển cộng đồng mạnh mẽ.
1. Suy giảm dân số và thách thức cộng đồng
Tỷ lệ người dân trên 65 tuổi ở Kitsuki vào năm 2020 đã lên tới 38,7%, vượt qua mức trung bình của toàn quốc và tỉnh Oita. Điều này không chỉ tạo ra các vấn đề trong việc duy trì hoạt động của các cơ sở hạ tầng mà còn dẫn đến việc nhiều ngôi nhà bị bỏ hoang. Những ngôi nhà này không chỉ là công trình kiến trúc mà còn là biểu tượng của những giá trị văn hóa lâu đời của thành phố. Trước tình hình này, chính quyền và cư dân Kitsuki đã tìm ra giải pháp sáng tạo để giữ gìn và phát huy giá trị của những di sản này, kết hợp với các sáng kiến phát triển cộng đồng.
2. Hồi sinh Yanagiya: Khởi đầu cho sự thay đổi
Một ví dụ điển hình cho sự hồi sinh của Kitsuki là câu chuyện về Yanagiya, một nhà hàng truyền thống đã hoạt động liên tục suốt 150 năm, gắn liền với lịch sử và những kỷ niệm của cộng đồng địa phương. Tuy nhiên, nhà hàng này đứng trước nguy cơ đóng cửa và bị phá dỡ do chủ sở hữu đã lớn tuổi và không còn đủ sức lực để duy trì. Nhưng thay vì cho phép ngôi nhà đóng cửa, cô Noriko Ogura, con gái của chủ nhà hàng, đã quyết tâm thay đổi. Năm 2020, cô Ogura đã biến Yanagiya thành một không gian sinh hoạt chung, nơi không chỉ có thể thưởng thức các món ăn truyền thống mà còn là điểm giao lưu văn hóa cho cả người dân và du khách. Đây không chỉ là một hành động bảo tồn một ngôi nhà lịch sử mà còn là nỗ lực xây dựng một cộng đồng nơi mọi người có thể chia sẻ và kết nối.
Không gian này đã trở thành một biểu tượng của tinh thần đoàn kết và sáng tạo. Người dân địa phương và khách du lịch có thể gặp gỡ, trò chuyện, và chia sẻ những câu chuyện về cuộc sống, văn hóa, và thậm chí thử nghiệm các món ăn địa phương trong những bữa tiệc nấu ăn chung. Yanagiya không chỉ là một nhà hàng mà đã trở thành một phần quan trọng trong việc duy trì và phát triển đời sống cộng đồng tại Kitsuki.
3. Hiệu ứng lan tỏa và các dự án cộng đồng
Sự hồi sinh của Yanagiya đã tạo ra một hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, khuyến khích nhiều cư dân địa phương bắt tay vào các dự án riêng của mình. Một ví dụ đáng chú ý là cửa hàng gelato do cụ bà 92 tuổi và con gái 62 tuổi mở vào cuối năm 2024. Cửa hàng này không chỉ là một cơ sở kinh doanh mà còn là nơi gắn kết tình mẫu tử và nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ cộng đồng. Ngoài ra, trong ba năm qua, Yanagiya đã tạo điều kiện thuận lợi cho khoảng 20 người khởi nghiệp, trong đó có những người đã tận dụng các ngôi nhà bỏ hoang trong khu phố cổ để phát triển kinh doanh.
Những dự án khởi nghiệp này không chỉ giúp gia tăng sự phát triển kinh tế của thành phố mà còn khôi phục lại những ngôi nhà lịch sử đang dần bị lãng quên. Một trong những ý tưởng nổi bật là mở một nhà khách trên tầng hai của Yanagiya, dự kiến sẽ ra mắt vào tháng 11/2024. Đây sẽ là một địa điểm lý tưởng cho du khách lưu trú và tham gia các hoạt động giao lưu văn hóa, tạo nên không gian kết nối giữa cộng đồng địa phương và du khách quốc tế.
4. Bảo tồn di sản thời Edo và thu hút du khách
Ngoài việc hồi sinh cộng đồng, một yếu tố quan trọng không thể thiếu trong chiến lược phát triển của Kitsuki là bảo tồn các di sản lịch sử. Thành phố nổi tiếng với những con phố lát đá cuội, các dinh thự samurai cổ kính và lâu đài Kitsuki, được mệnh danh là “lâu đài nhỏ nhất Nhật Bản.” Những công trình này không chỉ là biểu tượng của thời kỳ Edo mà còn là những phần di sản quý báu cần được gìn giữ cho các thế hệ sau.
Tuy nhiên, việc duy trì các công trình này không phải là điều dễ dàng. Với tuổi thọ ngày càng cao của các chủ sở hữu các tòa nhà, việc trùng tu và bảo dưỡng những công trình lịch sử này đối mặt với không ít khó khăn. Chính quyền thành phố đã triển khai các chương trình hỗ trợ tài chính để giúp cư dân duy trì và sửa chữa các tòa nhà cổ, qua đó đảm bảo rằng các di sản này không bị mất đi.
5. Nỗ lực chống lại nguy cơ “biến mất”
Vào tháng 4/2024, Kitsuki đã được đưa vào danh sách “các chính quyền địa phương có nguy cơ biến mất” vào năm 2050, nếu tình trạng suy giảm dân số tiếp tục. Đây là một lời cảnh tỉnh cho chính quyền và người dân địa phương. Tuy nhiên, điều này cũng đã thúc đẩy họ nỗ lực hơn nữa để đối mặt với những thách thức này và đảm bảo sự sống còn của thành phố.
Câu chuyện về Kitsuki là một minh chứng rõ ràng cho sức mạnh của cộng đồng trong việc giữ gìn và phát triển di sản văn hóa. Thông qua việc kết hợp bảo tồn di sản lịch sử và phát triển cộng đồng, thành phố Kitsuki không chỉ vượt qua được những khó khăn về dân số mà còn tạo dựng một tương lai đầy hứa hẹn. Những nỗ lực này không chỉ giúp duy trì những giá trị quý báu của quá khứ mà còn mang lại một sức sống mới, truyền cảm hứng cho các cộng đồng khác đối mặt với tình trạng tương tự. Kitsuki đã chứng minh rằng, bằng sự sáng tạo và đoàn kết, những thách thức lớn nhất có thể trở thành cơ hội để tạo dựng một tương lai bền vững và thịnh vượng.