Tháng 3 ở Nhật Bản: Những lễ hội mùa xuân không thể bỏ qua

Tháng 3 tại Nhật Bản không chỉ là sự chuyển giao dịu dàng từ đông sang xuân, mà còn là một bản giao hưởng văn hóa độc đáo, nơi những lễ hội truyền thống, sự kiện sôi động và hương vị ẩm thực đặc trưng hòa quyện vào nhau, tạo nên một bức tranh mùa xuân đầy màu sắc và ý nghĩa. Từ lễ hội búp bê Hinamatsuri duyên dáng, tiết Thanh Minh Haru no Ohigan trang nghiêm, đến những buổi tiệc ngắm hoa anh đào Hanami náo nhiệt, tháng 3 là thời điểm Nhật Bản bừng tỉnh giấc sau những ngày đông lạnh giá, mang đến một nguồn năng lượng mới mẻ và hứng khởi cho mọi người. Hãy cùng chúng tôi khám phá những nét đặc trưng không thể bỏ qua của tháng 3 Nhật Bản, để bạn có thể cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp và sự phong phú của mùa xuân xứ Phù Tang.

1. Tháng 3 Nhật Bản có gì đặc biệt?

Tháng 3 không chỉ đơn thuần là một tháng trong năm, mà còn mang trong mình những giá trị văn hóa và tinh thần sâu sắc đối với người Nhật. Đây là thời điểm của:

• Sự khởi đầu mới: Tháng 3 là mùa tốt nghiệp, mùa chia tay và cũng là mùa của những khởi đầu mới. Học sinh, sinh viên hoàn thành năm học, các công ty chào đón nhân viên mới, mọi người hướng tới những mục tiêu và dự định cho tương lai.
• Lễ hội và truyền thống: Tháng 3 là tháng của nhiều lễ hội truyền thống quan trọng như Hinamatsuri, Haru no Ohigan, và Hanami. Những lễ hội này không chỉ mang ý nghĩa văn hóa, tôn giáo mà còn là dịp để gia đình, bạn bè sum họp, tận hưởng không khí mùa xuân và thắt chặt tình cảm.
• Ẩm thực theo mùa: Tháng 3 mang đến những sản vật tươi ngon của mùa xuân như bắp cải non, hành tây mới, măng, mầm cây tùng gai, dâu tây, quýt Iyokan… Đây là thời điểm lý tưởng để thưởng thức những món ăn thanh mát, bổ dưỡng và đậm đà hương vị tự nhiên.
• Thời tiết dễ chịu: Sau những tháng mùa đông lạnh giá, thời tiết tháng 3 trở nên ấm áp và dễ chịu hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động ngoài trời như ngắm hoa, du lịch, thể thao…

2. Những sự kiện và ngày lễ không thể bỏ qua trong tháng 3

Tháng 3 Nhật Bản là một “mùa lễ hội” thực thụ, với hàng loạt sự kiện và ngày lễ diễn ra trên khắp cả nước. Dưới đây là những sự kiện tiêu biểu mà bạn không nên bỏ lỡ:

2.1. Lễ hội búp bê Hinamatsuri (雛祭り) – Ngày 3 tháng 3

Hinamatsuri, hay còn gọi là Lễ hội hoa đào (桃の節句 – Momo no Sekku), là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng nhất của Nhật Bản, được tổ chức vào ngày 3 tháng 3 hàng năm. Lễ hội này dành riêng cho các bé gái, với ý nghĩa cầu chúc sức khỏe, hạnh phúc và sự trưởng thành cho các bé.

Nguồn gốc và ý nghĩa:

• Xuất xứ từ thời Heian: Hinamatsuri có nguồn gốc từ nghi lễ trừ tà của Nhật Bản cổ xưa, khi người ta tin rằng việc thả búp bê xuống sông sẽ mang đi những điều xui xẻo và bệnh tật.
• Phát triển qua các thời kỳ: Đến thời Muromachi, tục lệ trưng bày búp bê trở nên phổ biến trong giới quý tộc. Thời Edo, các gia đình thường dựng kệ nhiều tầng để bày biện búp bê và tổ chức lễ hội tại nhà.
• Biểu tượng của sự thịnh vượng và hạnh phúc: Búp bê Hina (雛人形 – Hina Ningyo) được trưng bày trên kệ nhiều tầng, tượng trưng cho hoàng gia Nhật Bản thời xưa, với Hoàng đế (男雛 – Obina) và Hoàng hậu (女雛 – Mebina) ở vị trí trung tâm, cùng các quan lại, nhạc công và tùy tùng. Việc trưng bày búp bê Hina được xem là cách để cầu mong sự thịnh vượng, hạnh phúc và may mắn cho gia đình, đặc biệt là cho các bé gái.

Món ăn truyền thống:

• Sushi rải (ちらし寿司 – Chirashizushi): Món cơm trộn thập cẩm với hải sản, trứng và rau củ, mang màu sắc tươi tắn và hương vị hấp dẫn.
• Bánh Hishi Mochi (菱餅): Bánh dày hình thoi ba lớp màu hồng, trắng, xanh lá cây, tượng trưng cho sự may mắn và sức khỏe.
• Rượu trắng Shirozake (白酒): Loại rượu sake ngọt màu trắng, thường được dùng trong các dịp lễ hội.
• Bánh quy hình con trai, con sò (ハマグリのお吸い物 – Hamaguri no osuimono): Món súp nghêu mang ý nghĩa về một cuộc hôn nhân hạnh phúc và viên mãn.

2.2. Ngày Quốc tế Phụ nữ (国際女性デー – Kokusai Josei Dee) – 8 tháng 3

Ngày 8 tháng 3 là Ngày Quốc tế Phụ nữ, một ngày lễ toàn cầu tôn vinh những đóng góp và thành tựu của phụ nữ trong xã hội, đồng thời kêu gọi bình đẳng giới và bảo vệ quyền lợi của phụ nữ.

Ngày Quốc tế Phụ nữ ở Nhật Bản:

• Chưa thực sự phổ biến: So với nhiều quốc gia khác, Ngày Quốc tế Phụ nữ chưa được tổ chức rộng rãi và rầm rộ tại Nhật Bản.
• Tập trung vào các hội thảo và hội nghị: Tuy nhiên, trong những năm gần đây, ngày càng có nhiều sự kiện, hội thảo và hội nghị được tổ chức để nâng cao nhận thức về vai trò của phụ nữ trong lực lượng lao động và xã hội Nhật Bản.
• Hoa Mimosa: Hoa Mimosa là loài hoa biểu tượng của Ngày Quốc tế Phụ nữ trên thế giới, nhưng việc tặng hoa Mimosa hoặc các loại hoa khác cho phụ nữ vào ngày này chưa phải là một phong tục phổ biến tại Nhật Bản.

2.3. Ngày Valentine Trắng (ホワイトデー – Howaito Dee) – 14 tháng 3

Valentine Trắng (White Day) là một sự kiện đặc biệt của Nhật Bản, diễn ra vào ngày 14 tháng 3, đúng một tháng sau ngày Valentine (14 tháng 2). Đây là ngày mà nam giới đáp lại những món quà mà họ đã nhận được từ nữ giới vào dịp Valentine.

Nguồn gốc và ý nghĩa:

• Khởi nguồn từ Nhật Bản: Valentine Trắng được cho là bắt nguồn từ Nhật Bản vào những năm 1970, khi các công ty bánh kẹo bắt đầu quảng bá ngày này như một dịp để nam giới đáp lễ phái nữ.
• Ngày thể hiện lòng biết ơn: Valentine Trắng không chỉ là dịp để các cặp đôi thể hiện tình cảm, mà còn là cơ hội để mọi người bày tỏ lòng biết ơn đối với bạn bè, đồng nghiệp, gia đình và những người đã tặng quà cho mình vào ngày Valentine.

Quà tặng phổ biến:

• Kẹo và bánh ngọt: Kẹo, bánh quy, kẹo dẻo marshmallow là những món quà truyền thống trong ngày Valentine Trắng, mang ý nghĩa ngọt ngào và lãng mạn.
• Trang sức và phụ kiện: Ngày nay, nhiều người cũng lựa chọn trang sức, phụ kiện thời trang, hoặc các món quà có giá trị khác để tặng người mình yêu quý.
• “Gấp ba trả lễ”: Có một quan niệm phổ biến ở Nhật Bản rằng quà đáp lễ Valentine Trắng nên có giá trị gấp khoảng 2-3 lần so với quà Valentine đã nhận.

2.4. Lễ hội lấy nước Omizutori (お水取り) – Từ ngày 1 đến 14 tháng 3

Omizutori là một nghi lễ Phật giáo cổ xưa và linh thiêng, được tổ chức tại chùa Todaiji (東大寺) ở Nara (奈良) từ ngày 1 đến ngày 14 tháng 3 hàng năm. Lễ hội này đã có lịch sử hơn 1300 năm và là một phần quan trọng của nghi lễ cầu nguyện lên Bồ tát Quan Âm (観音菩薩 – Kannon Bosatsu).

Điểm đặc sắc của lễ hội:

• Nghi thức rước đuốc (お松明 – Otaimatsu): Vào mỗi đêm trong thời gian diễn ra lễ hội, các nhà sư sẽ vung những bó đuốc lớn (Otaimatsu) trên ban công chính điện Nigatsudo (二月堂). Những bó đuốc rực lửa vẽ nên những vòng cung tuyệt đẹp trong đêm tối, tạo nên một khung cảnh huyền ảo và đầy ấn tượng.
• Ý nghĩa xua đuổi tà ma: Người ta tin rằng những đốm lửa rơi xuống từ bó đuốc có khả năng xua đuổi tà ma, mang lại sức khỏe và bình an cho những ai đứng dưới.
• Nghi thức lấy nước thiêng (お水取り – Omizutori): Vào ngày cuối cùng của lễ hội (14 tháng 3), nghi thức “lấy nước” (Omizutori) sẽ diễn ra vào lúc 2 giờ sáng. Nước thiêng từ giếng Wakasa (若狭井 – Wakasai) trong chùa sẽ được lấy lên và dâng lên Bồ tát Quan Âm, sau đó được sử dụng trong các nghi lễ tôn giáo suốt cả năm.

2.5. Lễ tốt nghiệp (卒業式 – Sotsugyoshiki) – Tháng 3

Tháng 3 là mùa lễ tốt nghiệp trên khắp Nhật Bản, từ các trường mẫu giáo, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông đến các trường đại học, cao đẳng. Lễ tốt nghiệp là một sự kiện trọng đại đánh dấu sự kết thúc một giai đoạn học tập và mở ra một chương mới trong cuộc đời mỗi người.

Nghi thức và phong tục:

• Diễn văn của hiệu trưởng: Hiệu trưởng nhà trường sẽ đọc diễn văn chúc mừng và dặn dò học sinh, sinh viên.
• Trao bằng tốt nghiệp: Học sinh, sinh viên lần lượt lên sân khấu nhận bằng tốt nghiệp từ hiệu trưởng hoặc đại diện nhà trường.
• Phát biểu của học sinh: Đại diện học sinh khóa dưới và khóa trên sẽ có những bài phát biểu chia sẻ cảm xúc, kỷ niệm và gửi lời chúc tới các bạn tốt nghiệp.
• “Nút áo thứ hai” (第二ボタン – Daini botan): Một phong tục đặc biệt trong lễ tốt nghiệp ở Nhật Bản là nữ sinh xin “nút áo thứ hai” trên áo đồng phục của nam sinh mà mình thích. Nút áo thứ hai, nằm gần trái tim nhất, tượng trưng cho tình cảm chân thành và sâu sắc.
• Chụp ảnh kỷ niệm và tiệc chia tay: Sau lễ tốt nghiệp, học sinh, sinh viên thường chụp ảnh kỷ niệm cùng bạn bè, thầy cô và tổ chức tiệc chia tay để lưu giữ những khoảnh khắc đáng nhớ.

2.6. Ngày Xuân phân (春分の日 – Shubun no Hi) – 20 hoặc 21 tháng 3

Ngày Xuân phân (Shubun no Hi) là một ngày lễ quốc gia của Nhật Bản, diễn ra vào ngày 20 hoặc 21 tháng 3 hàng năm (thay đổi tùy theo năm). Ngày này đánh dấu thời điểm ngày và đêm dài bằng nhau, báo hiệu mùa xuân chính thức bắt đầu.

Ý nghĩa văn hóa và tôn giáo:

• Ngày lễ quốc gia: Ngày Xuân phân được công nhận là ngày lễ quốc gia từ năm 1948, với ý nghĩa “ca ngợi thiên nhiên và lòng từ bi đối với các sinh vật sống”.
• Tưởng nhớ tổ tiên: Theo truyền thống Phật giáo, ngày Xuân phân và Thu phân (秋分の日 – Shūbun no Hi) là thời điểm thích hợp để tưởng nhớ tổ tiên. Người Nhật thường đến thăm mộ tổ tiên, dọn dẹp và cúng bái vào dịp này.
• Tiết Thanh Minh (春のお彼岸 – Haru no Ohigan): Ngày Xuân phân nằm giữa tiết Thanh Minh (Haru no Ohigan), kéo dài 7 ngày, là khoảng thời gian quan trọng để người Nhật thực hành các nghi lễ Phật giáo và tưởng nhớ người đã khuất.

2.7. Tiết Thanh Minh Haru no Ohigan (春のお彼岸) – Kéo dài 7 ngày quanh ngày Xuân phân

Tiết Thanh Minh (Haru no Ohigan) là một lễ hội Phật giáo kéo dài 7 ngày, xoay quanh ngày Xuân phân (Shubun no Hi), được tổ chức vào mùa xuân và mùa thu (Thu phân – Aki no Ohigan). Đây là thời gian để người Nhật tưởng nhớ tổ tiên, thể hiện lòng biết ơn và cầu nguyện cho sự an lành.

Phong tục trong tiết Thanh Minh:

• Viếng mộ tổ tiên: Người dân đến viếng mộ, dọn dẹp mộ phần, mang theo hoa tươi, hương và đồ cúng để bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên.
• Làm bánh Ohagi (おはぎ): Bánh Ohagi là món ăn truyền thống không thể thiếu trong tiết Thanh Minh. Bánh được làm từ gạo nếp và đậu đỏ azuki, có vị ngọt thanh và hương thơm đặc trưng.
• Ý nghĩa của bánh Ohagi: Bánh Ohagi không chỉ là món ăn cúng dường mà còn là món quà để mọi người trong gia đình cùng nhau thưởng thức, thể hiện sự gắn kết và sum vầy.

2.8. Ngắm hoa anh đào Hanami (花見) – Cuối tháng 3

Hanami (花見), hay lễ hội ngắm hoa anh đào, là một trong những nét văn hóa đặc trưng và được yêu thích nhất của Nhật Bản. Vào cuối tháng 3, khi hoa anh đào (桜 – Sakura) bắt đầu nở rộ, khắp nơi trên đất nước Nhật Bản như bừng tỉnh giấc, khoác lên mình chiếc áo màu hồng phấn tuyệt đẹp.

Không khí lễ hội:

• Khắp nơi ngập tràn sắc hoa: Công viên, bờ sông, đường phố, đền chùa… đâu đâu cũng thấy hoa anh đào khoe sắc. Người dân Nhật Bản và du khách từ khắp nơi trên thế giới đổ về Nhật Bản để chiêm ngưỡng vẻ đẹp mong manh và quyến rũ của loài hoa này.
• Tiệc tùng dưới tán hoa: Hanami không chỉ đơn thuần là ngắm hoa, mà còn là dịp để mọi người tụ tập bạn bè, gia đình, đồng nghiệp, tổ chức tiệc tùng dưới những tán cây anh đào rợp bóng mát.
• Văn hóa “ăn dưới hoa anh đào, uống rượu sake”: Mọi người mang theo bento (cơm hộp), rượu sake (日本酒), đồ ăn nhẹ, trải bạt dưới gốc cây anh đào, vừa thưởng thức ẩm thực, vừa trò chuyện, ca hát, ngắm hoa và tận hưởng không khí mùa xuân.
• Yozakura (夜桜) – Ngắm hoa anh đào đêm: Nhiều địa điểm tổ chức sự kiện thắp sáng hoa anh đào vào ban đêm (Yozakura), tạo nên khung cảnh lung linh, huyền ảo và vô cùng lãng mạn.

2.9. Kỳ nghỉ xuân (春休み – Haruyasumi) – Cuối tháng 3

Kỳ nghỉ xuân (Haruyasumi) thường bắt đầu vào cuối tháng 3, sau khi kết thúc năm học và trước khi bắt đầu năm học mới vào tháng 4. Đây là khoảng thời gian nghỉ ngơi quý giá đối với học sinh, sinh viên Nhật Bản.

Các hoạt động phổ biến trong kỳ nghỉ xuân:

• Chuẩn bị cho năm học mới: Học sinh, sinh viên có thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn, chuẩn bị sách vở, đồ dùng học tập cho năm học mới.
• Du lịch: Nhiều gia đình tranh thủ kỳ nghỉ xuân để đi du lịch trong nước hoặc nước ngoài. Các điểm du lịch thường tổ chức nhiều sự kiện và chương trình khuyến mãi hấp dẫn trong thời gian này.
• Vui chơi giải trí: Học sinh, sinh viên dành thời gian gặp gỡ bạn bè, tham gia các hoạt động vui chơi giải trí, thể thao, hoặc đơn giản là nghỉ ngơi tại nhà.

2.10. Giải đấu bóng chày trung học toàn quốc Senbatsu Koshien (選抜高等学校野球大会) – Cuối tháng 3

Giải đấu bóng chày trung học toàn quốc mùa xuân (Senbatsu Koshien), hay còn gọi là “Senbatsu Kōtō Gakkō Yakyū Taikai” (選抜高等学校野球大会), là một sự kiện thể thao lớn và được yêu thích tại Nhật Bản, diễn ra tại sân vận động Koshien (甲子園球場) ở Nishinomiya (西宮), Hyogo (兵庫) vào cuối tháng 3 hàng năm.

Sức hút của giải đấu:

• Giải đấu danh giá: Senbatsu Koshien là một trong hai giải đấu bóng chày trung học danh giá nhất Nhật Bản (cùng với Giải vô địch bóng chày trung học toàn quốc vào mùa hè).
• Đấu trường mơ ước: Sân vận động Koshien là thánh địa của bóng chày Nhật Bản, là nơi mà mọi cầu thủ bóng chày trung học đều mơ ước được đặt chân đến và thi đấu.
• Tinh thần thể thao và lòng nhiệt huyết: Giải đấu thu hút người hâm mộ bởi tinh thần thi đấu hết mình, lòng nhiệt huyết và sựFair Play của các cầu thủ trẻ.
• Cổ vũ cuồng nhiệt: Không khí sôi động trên khán đài với những màn cổ vũ cuồng nhiệt của các đội cổ vũ trường học cũng là một nét đặc trưng không thể thiếu của Senbatsu Koshien.

3. Ẩm thực mùa xuân tháng 3 – Hương vị tươi ngon của tự nhiên

Tháng 3 Nhật Bản không chỉ có cảnh sắc tươi đẹp và lễ hội tưng bừng, mà còn là mùa của những loại thực phẩm tươi ngon, mang hương vị đặc trưng của mùa xuân. Dưới đây là những món ăn và nguyên liệu bạn nên thử trong tháng 3:

3.1. Bắp cải xuân (春キャベツ – Haru kyabetsu)

Bắp cải xuân là loại bắp cải đặc biệt của mùa xuân, với lá non mềm mại, màu xanh nhạt và vị ngọt tự nhiên.

• Hương vị và cách chế biến: Bắp cải xuân có vị ngọt thanh, không bị hăng, rất thích hợp để ăn sống trong các món salad, gỏi trộn. Ngoài ra, bắp cải xuân cũng rất ngon khi xào nhẹ, luộc, nấu canh hoặc làm các món cuốn, bánh xèo.
• Giá trị dinh dưỡng: Bắp cải xuân giàu vitamin C, chất xơ và các khoáng chất có lợi cho sức khỏe, giúp tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện tiêu hóa và làm đẹp da.

3.2. Hành tây mùa mới (新玉ねぎ – Shintamane)